الف ـهمواره سعی نمایید که در برخورد با کودکان و نوجوانان توانمندیهای آنها را مدنظر قرار دهید، نه ضعفها و ناتوانایی آنها را.
پس باید با این نگاه برای شکوفایی استعدادهای بالقوهشان تلاش کرد. از جمله اینکه محیط خانه، مدرسه و محله کودک را بهصورت صحنههایی از نمایش به فعلیت رسیدن مهارتها و استعدادهای بالقوه او درآورد.
ب ـ برای نوجوانان و جوانان تجارب خوشایندی از فعالیتهای مستقل و آزاد فراهم نمایید.
به آنها فرصت دهید تا با فعالیتهای مستقل، احساس مسؤولیت و مراقبت از خویشتن را بیابند. برای این کار ایجاد انگیزههای لازم برای تحرک و فعالیتهای داوطلبانه بسیار با اهمیت است. آنچه مهم است، اینکه نظارت بزرگسالان به معنای دخالت مدام ایشان در فعالیتها و امور نوجوانان نباشد.
ج ـ تجارب موفقيتآمیز کودکان و نوجوانان را افزایش دهید.
یکی از مهمترین عوامل تقویت حس اعتمادبهنفس در کودکان و نوجوانان، بهویژه نوجوانان کمرو و یا ناموفق، فراوانی موفقیتهای آنها در انجام فعالیتهای مختلف است. پس لازم است برنامههای آموزشی و فعالیتهایی که برای آنها پیشبینی میشود، بهگونهای تهیه و تنظیم شود که با سعی و تلاشی که از خود نشان میدهند، موفق به انجام آنها بشوند.
د ـ قدرت تحمل کودکان و نوجوانان را برای مواجهشدن با ناکامیهای احتمالی افزایش دهید.
بدون تردید، علیرغم همه تمهیدات و برنامهریزیهای مناسب، فردی که دارای اعتمادبهنفس ضعیف است و یا از توان ذهنی مطلوب و مهارتهای لازم اجتماعی برخوردار نیست، در زندگی خانوادگی، آموزشگاهی و اجتماعی به دلایل گوناگون در انجام فعالیتهای متنوع بعضاً با تجارب ناخوشایندی از ناکامیها و شکستها مواجه خواهد شد. والدین و مربیان میبایست از این قبیل تجارب نهایت استفاده را بنمایند. با تشویق و ترغیب نوجوان به سعی و تلاش دوباره، مسئله ناکامی او را به سکوی پرش و جهشی تازه تبدیل کنند.
هـ ـ رفتار مصمم و مطمئن و درعینحال مطلوب کودکان و نوجوانان را تقویت نمایید.
ترغیب و تقویت رفتار کلامی و غیرکلامی مطمئن کودک یا نوجوانی که دچار کمرویی و یا ضعف شخصیت است، اعتمادبهنفس او را بیشتر خواهد کرد. نظریات محکم و قاطع او را درباره مسائل مختلف باید محترم شمرد (البته به نحوی که موجب رنجش و آزردگی خاطر دیگران نشود). نیز جرئت او را در بیان صریح افکار و آرای خود در شرایط و موقعیتهای مختلف تقویت کرد.
و ـ کودکان و نوجوانان را در کنترل احساسات و عواطف خودیاری کنید.
کودکان و نوجوانان کمرو و گاه با شرایط و فعالیتهایی مواجه میشوند که بهشدت آنها را متأثر میسازد؛ در چنین مواقعی کنترل عواطف و خویشتنداری برای مقابله با مسئلهای که با آن روبهرو هستند، بسیار مهم است. بدیهی است در این شرایط نظارت و راهنمایی بزرگسالان کاملاً ضروری خواهد بود.
ز ـ کودکان و نوجوانان کمرو و فاقد اعتمادبهنفس، به تقویت مهارتهای اجتماعی خود فوقالعاده نیاز دارند.
توان برقراری و حفظ ارتباط مثبت با دیگران موجب افزایش احساس ارزشمندی اجتماعی و بالطبع اعتمادبهنفس کودکان و نوجوانان میشود.والدین و بهخصوص مربیان مدارس باید کوشش کنند که کودکان و نوجوانان کمرو و ضعیف با تعداد قابلتوجهی از همسالان و همکلاسیهای خود مأنوس شده،رابطه دوستانه و متقابل برقرار نمایند. برقراری و حفظ چنین ارتباط دوستانهای، برای رشد و شکوفایی شخصیت و نشاط و سرزندگی این نوجوانان امری کاملاً ضروری است.
ح ـ کودکان و نوجوانان نیاز دارند که با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا شوند.
همه ما به الگوهای رفتاری نیاز داریم. ازنظر تعلیم و تربیت، مدلها و الگوهای رفتاری از نقش و اهمیت بسزایی برخوردار هستند. وجود الگوهای رفتاری در انسان، انگیزه رشد، حرکت و تعالی وجود ایجاد کرده، موجب شکوفا شدن ابعاد مختلف شخصیت میشود. بهطورکلی انسان در هر موقعیت و درجهای از رشد که باشد بازهم نیازمند به الگوها و اسوههای رفتاری است. علاوه بر معصومین (ع) که کاملترین اسوهها و الگوهای رفتاری برای همه انسانها، در همه عصرها و نسلها میباشند، تمامی انسانهای رشد یافته پیرو آنان نیز در زندگی و رشد و تعالی شخصیت انسان بهویژه کودکان بسیار مهم است.