تحقيق و پژوهش از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و به جرات مي‌توان گفت كه همه پبشرفت‌هاي علمي، صنعتي، پژوهشي، تكنولوژي و جامعه‌شناسي بر پايه تحقيق و پژوهش استوار است. اصلي‌ترين و مهمترين شيوه ارائه نتايج يك مطالعه و تحقيق، تهيه مقاله پژوهشي است و محققي در صحنه توليد و انتشار علمي موفق است كه بتواند نتايج پژوهش خود را در مجلات معتبر پژوهشي به چاپ برساند. از آنجا كه نوشتن صحيح و مناسب يك مقاله يك ركن اساسي براي چاپ مقالات علمي است، در اينجا سعي شده است كه به بررسي روش‌هاي صحيح نگارش مقالات پژوهشي پرداخته شود. به طور كلي هر مقاله پژوهشي شامل اجزاي اصلي زير است:
- عنوان
- نام نويسنده يا نويسندگان
- اطلاعات تماس
- چكيده
- واژگان كليدي
- مقدمه
- مباني نظري تحقيق
- روش تحقيق
- يافته‌هاي تحقيق
- بحث و نتيجه‌گيري
- فهرست منابع
عنوان مقاله
- اولين بخش يك مقاله عنوان است كه بايد اشتراكاتي با موضوع اصلي تحقيق داشته باشد و به شكلي جذاب جمله‌بندي شده باشد. نكات زير در انتخاب عنوان مقاله قابل توجه هستند؛
- عنوان مقاله حتي الامكان بايد دقيق و رسا بوده و از به كاربردن اصطلاحات ناآ شنا يا اختصاري خودداري شود؛
- عنوان مقاله حتي الامكان بايد جمله خاصي باشد كه نكات اصلي و عمده موضوع را در بر داشته باشد؛
- به طور معمول (نه هميشه) و در نام‌گذاري اكثر تحقيق‌ها اين نكات در نظر گرفته مي شود؛
- چه چيزي را ميخواهيم بررسي كنيم، در چه جامعه‌اي، در كجا و در چه زماني. مثلا عنوان يك مقاله مي‌تواند اين باشد:
- بررسي رابطه سطح سواد مادران و تغذيه كودكان در شهر تهران سال 1386؛
- عنوان بايد «فاقد پيش داوري» باشد. به عنوان مثال، انتخاب اين عنوان براي يك مقاله، مناسب به نظر نمي رسد؛
- بررسي علل بي علاقگي رانندگان نسبت به بستن كمربند ايمني!؛
- اگر كلماتي در توصيف ويژگي مطالعه شما نقش كليدي دارند حتما در عنوان خود آن را بگنجانيد. مثل مطالعه آينده‌نگر مطالعه دو سويه كور يا مطالعه تصادفي شده؛
- هيچ گاه نبايد در عنوان مقاله نتيجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذكر نمود.
نويسندگان و آدرس‌ها
اسامي نويسندگان و همكاراني كه در مطالعه شركت داشته‌اند بايد بطور كامل ذكر شود. همچنين نويسنده اصلي كه مسئول ارتباط با خوانندگان است بايد مشخص شده و آدرس كامل و ایمیل وي در اختيار خوانندگان قرار گيرد.
چكيده تحقيق
چكيده پس از عنوان بيشتر از ساير بخش‌هاي يك مقاله خوانده مي‌شود و در چكيده قسمت‌هاي مختلف مقاله شامل مقدمه، اهداف، روش‌ها و نتايج تحقيقق به‌صورت خلاصه ذكر مي‌شود. متن بسياري از مقاله‌ها به طور كامل در دسترس ما نيست و گاهي فرصت براي خواندن تمام مقاله نداريم و از اين رو چكيده مقاله اهميت زيادي دارد. در اكثر مجلات تعداد كلمات چكيده 150 تا 250 كلمه محدود است.
واژگان كليدي
چند واژه كليدي كه از اهميت زيادي در مطالعه برخوردارند، در اين قسمت ذكر مي‌شود. ضمن اين كه با ذكر واژه‌هاي كليدي در سايت‌هاي علمي مي‌توان به دنبال مقاله نيز گشت. به طور معمول تعداد اين واژه‌ها حدود 6-5 كلمه در نظر گرفته مي‌شود.
مقدمه
مقدمه يك مقاله پژوهشي ضمن بيان مسئله و تشريح موضوع به آن مسئله پاسخ مي‌دهد كه ارزش مطالعه حاضر براي انجام آن چه بوده است. در حقيقت با مطالعه مقدمه يك مقاله پژوهشي، خواننده با مسئله تحقيق آشنا شده و ضرورت انجام پژوهش را درك مي‌كند. متن مقدمه بايد روان باشد و حتي الامكان به صورت خلاصه و حداكثر در 2 صفحه تايپ شود.
روش تحقيق
در اين قسمت از مقاله چگونگي و روش انجام پژوهش توضيح داده مي‌شود. همچنين نمونه‌هاي مورد بررسي، چگونگي نمونه‌گيري، جامعه هدف، مراحل اجرائي پژوهش و نحوه تجزيه و تحليل داده‌ها ذكر مي‌شود. در اين قسمت در مورد تغيير بيشتر بحث شده و روش اندازه‌گيري و ميزان دقت و چگونگي كنترل آنها بيان مي‌شود.
يافته‌هاي تحقيق
در اين قسمت نتايج بدست آمده از پژوهش ذكر مي‌شود. نتايجي كليدي مطالعه بايد با كلمات روان و دقيق و بدون بزرگ‌نمايي ذكر شود. از روش‌هاي مختلفي براي ارائه نتايج استفاده مي‌شود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها كمك ارزنده‌اي به ارائه مطلب به‌طور ساده‌تر مي‌نمايد اما لازم است داده‌هاي جداول و نمودارها به طور كامل تشريح شده و مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند. در مواردي كه از روش‌ها و آزمون‌هاي آماري براي بررسي نتايج و تحليل داده‌ها استفاده شده باشد، بايد نوع آن نيز ذكر شود.
بحث و نتيجه‌گيري
در اين قسمت به تفسير نتايج ارائه شده مي‌پردازيم. همچنين مي‌توان به مقايسه نتايج به دست آمده از مطالعه حاضر با نتايج ساير مطالعه‌ها پرداخت و با توجه به مجموعه شواهد نتيجه‌گيري نمود. در صورت لزوم مي‌توان پيشنهادهايي براي انجام مطالعات بهتر و كامل‌تر در آينده ارائه داد.
فهرست منابع
در پايان لازم است كليه منابعي كه در تحقيق مورد استفاده قرار گرفته‌اند، به شيوه‌اي مطلوب ذكر شوند. شيوه نگارش منابع در نشريات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمايي اين نشريات و شرايط نگارش مقالات كمك بگيريم.
مقتضی است، نویسندگان محترم جهت تایپ مقاله خود از نرم‌افزار «کیبورد فارسی» استفاده نمایند.