نویسنده: سید مصطفی عبدالله زاده
مقدمه
یکی از شبهاتی که امروزه وهابی ها مطرح می کنند این است که امام علی (علیه السلام) در کعبه متولد نشده است و این تولد امام (علیه السلام) در کعبه فضیلتی برای امام (علیه السلام) شمرده نمی شود در حالی که با مراجعه با کتب علمای شیعه و اهل سنت دانسته می شود که علمای شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت قائل هستند که امام علی (علیه السلام) در کعبه متولد شده است و این جزو مناقب و فضائل حضرت (علیه السلام) شمرده می شود. از باب نمونه به چند مورد از اقوال کلام علمای شیعه و اهل سنت اشاره می گردد:
تولد امام علی (علیه السلام) در کعبه از نگاه علمای شیعه
یک: فقیه متکلم شیخ مفید (اعلی الله مقامه الشریف) می نویسد: «ولد بمكة في البيت الحرام يوم الجمعة لثلاث عشرة ليلة خلت من رجب بعد عام الفيل بثلاثين سنة»[1]؛ امام (علیه السلام) در مکه در بیت الحرام (کعبه) روز جمعه 13 رجب سال 30 عام الفیل به دنیا آمد.
وی در جای دیگر می نویسد: «ولد بمكة في البيت الحرام يوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثين من عام الفيل ولم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله تعالى سواه إكراما من الله تعالى له بذلك وإجلالا لمحله في التعظيم»[2]؛ امام (علیه السلام) در مکه در بیت الحرام (کعبه) روز جمعه 13 رجب سال 30 عام الفیل به دنیا آمد و نه پيش از حضرت علي (علیه السلام) و نه بعد از وی در خانه خدا مولودی غیر از ایشان به دنيا نيامده است. تولد امير مؤمنان (علیه السلام) در خانه خداوند فضيلت و شرافتى است كه پروردگار بزرگ براي بزرگداشت مقام و منزلتش به آن حضرت اختصاص داده است.
دو: علم الهدی فقیه متکلم سید مرتضی (اعلی الله مقامه الشریف) می نویسد: «وروي ولدته امه فی الکعبه ولا نظیر له فی هذه الفضیله»[3]؛ روایت شده مادرش وی را در کعبه به دنیا آورد و هیچکس در این فضیلت هم پایه و نظیر او نیست.
سه: شيخ الطائفه فقیه محدث شیخ طوسی (اعلی الله مقامه الشریف) و حافظ محدث شهید ابن فتال نیشابوری (رحمه الله تعالی) می نویسند: «الْإِمَامُ الْعَادِلُ وَ السَّيِّدُ الْمُرْشِدُ وَ الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ كُنْيَتُهُ أَبُو الْحَسَنِ ع وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ خَلَتْ مِنْ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً»[4]؛ امام عادل، سید مرشد و صدیق اکبر سید اوصیاء در مکه در بیت الحرام (کعبه) روز جمعه 13 رجب سال 30 عام الفیل به دنیا آمد.
وی در جای دیگر هم می آورد: «وَ رُوِيَ عَنْ عَتَّابِ بْنِ أُسَيْدٍ أَنَّهُ قَالَ وُلِدَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع بِمَكَّةَ فِي بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَيْلَةً خَلَتْ مِنْ رَجَبٍ»[5].
چهار: امین الاسلام علامه طبرسی (رحمه الله تعالی) می نویسد: «وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ اللَّهِ الْأَصَمِّ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً وَ لَمْ يُولَدْ قَطُّ فِي بَيْتِ اللَّهِ تَعَالَى مَوْلُودٌ سِوَاهُ لَا قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ وَ هَذِهِ فَضِيلَةٌ خَصَّهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا إِجْلَالًا لِمَحَلِّهِ وَ مَنْزِلَتِهِ وَ إِعْلَاءً لِقَدْرِهِ»[6]؛ امام (علیه السلام) روز جمعه 13 رجب سال 30 عام الفیل به دنیا آمد. و نه پيش از حضرت علي (علیه السلام) و نه بعد از وی در خانه خدا مولودی غیر از ایشان به دنيا نيامده است. تولد امير مؤمنان (علیه السلام) در خانه خداوند فضيلت و شرافتى است كه پروردگار بزرگ براي بزرگداشت مقام و منزلتش و اعتلای مقامش به آن حضرت اختصاص داده است.
پنج: محدث ابن شهر آشوب مازندرانی (رحمه الله تعالی) می نویسد: «فاجتمع أهل البيت أنه في الزاوية الأيمن من ناحية البيت فالولد الطاهر من النسل الطاهر ولد في الموضع الطاهر فأين توجد هذه الكرامة لغيره فأشرف البقاع الحرم و أشرف الحرم المسجد و أشرف بقاع المسجد الكعبة و لم يولد فيه مولود سواه فالمولود فيه يكون في غاية الشرف فليس المولود في سيد الأيام يوم الجمعة في الشهر الحرام في البيت الحرام سوى أمير المؤمنين علیه السلام»[7]؛ اجتماع (اجماع) اهل بیت (علیهم السلام) این است که حضرت علی (علیه السلام) در زاویه ایمن (رکن یمانی) از ناحیه کعبه متولد شده است این مولد طاهر از نسل طاهر در مکان طاهر متولد شده است. پس این کرامت برای دیگران کجاست؟ شریف ترین مکان، حرم و شریف ترین جای حرم، مسجد و شریف ترین جای مسجد، کعبه است و متولد نشده در کعبه مولودی مگر امام علی (علیه السلام) پس این مولود در این مکان در نهایت شرافت می باشد پس نیست مولودی در سید روزها روز جمعه و در ماه حرام در بیت الحرام مگر امیر مومنان (علیه السلام).
شش: علامه مجلسی (رحمه الله تعالی) می نویسد: «والمشهور أن ولادة الإمام أمير المؤمنين عليه السّلام وسط الكعبة كانت في اليوم الثالث عشر من رجب في اثنتي عشرة سنة قبل البعثة النبوية الشريفة»[8]؛ مشهور آن است كه آن حضرت در روز جمعه سيزدهم ماه رجب، سى سال قبل از بعثت پیامبر صلی الله علیه وآله، در ميان كعبه متولّد شد. در جای دیگر می آورد: «إنّ ولادته عليه السلام في البيت، ..... مشهورة بين المحدّثين والمؤرّخين من الخاصة والعامة»[9]؛ ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه بین محدثین و مورخین از شیعه و اهل سنت مشهور است.
علمای دیگر شیعه همچون علامه حلی (رحمه الله تعالی) هم قائل هستند که امام علی (علیه السلام) در کعبه به دنیا آمده است[10]. مضافا در روایات هم وارد شده که امام علی (علیه السلام) رد کعبه متولد شده است[11].
تولد امام علی (علیه السلام) در کعبه از نگاه علمای شیعه
بسیاری از مورخین و علمای اهل سنت هم آوردند که امام علی (علیه السلام) در کعبه متولد شده و آن را جزو مناقب و فضائل امام (علیه السلام) نقل کردند از باب نمونه به چند مورد اشاره می گردد:
یک: فاکهی متوفای 272ق در اخبار مکه می آورد: «وَأَوَّلُ مَنْ وُلِدَ فِي الْكَعْبَةِ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ: عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ»[12]؛ اولين كسي که از مهاجرین و از بنی هاشم در کعبه به دنیا آمد علی بن ابی طالب می باشد.
دو: حاکم نیشابوری ادعای تواتر دارد و ذهبی در تلخیص مستدرک هم این ادعای تواتر حاکم را رد نمی کند و تایید می کند: «وهب مصعب فی الحرف الأخیر فقد تواترت الأخبار أنّ فاطمة بنت أسد ولدت أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب کرّم الله وجهه فی جوف الکعبة»[13]؛ کلام اخیر مصعب نادرست و از سر وهم است. این مسئله به صورت متواتر نقل شده است که فاطمه بنت اسد امیر المومنین علی بن ابی طالب (کرم الله وجهه) را درون کعبه به دنیا آورده است. ملا علي قاري هم به اين كلام حاكم نيشابوري اشاره دارد[14].
سه: مسعودی در «مروج الذهب» می نویسد: «وكان مولده في الكَعبة»[15]؛ محل تولد امام علي (عليه السلام)، در خانه كعبه است.
چهار: ابن مغازلی در کتاب «مناقب أمير المؤمنين علي بن أبي طالب»؛ از امام موسی بن جعفر (علیه السلام) از پدرشان امام صادق (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) از پدرشان امام باقر (علیه السلام) و امام باقر (علیه السلام) از پدرشان امام سجاد (علیه السلام) نقل می کند:
«أخبرنا أبو طاهر محمد بن علي بن محمد البيع، قال: أخبرنا أبو عبد الله أحمد بن محمد بن عبد الله بن خالد الكاتب، قال: حدثنا أحمد بن جعفر بن محمد بن سلم الختلي قال: حدثني عمر بن أحمد بن روح، حدثني أبو طاهر يحيى بن الحسن العلوي، قال: حدثني محمد بن سعيد الدارمي حدثنا موسى بن جعفر، عن أبيه، عن محمد بن علي، عن أبيه علي بن الحسين، قال: كنت جالساً مع أبي ونحن زائرون قبر جدنا عليه السلام، وهناك نسوان كثيرة، إذ أقبلت امرأة منهن فقلت لها: من أنت يرحمك الله؟ قالت: أنا زيدة بنت قريبة بن العجلان من بني ساعدة. فقلت لها: فهل عندك شيئاً تحدثينا؟ فقالت: إي والله حدثتني أمي أم العارة بنت عبادة بن نضلة بن مالك بن عجلان الساعدي .. أنها كانت ذات يوم في نساءٍ من العرب إذ أقبل أبو طالب كئيباً حزيناً، فقلت له: ما شأنك يا أبا طالب؟ قال: إن فاطمة بنت أسد في شدة المخاض، ثم وضع يديه على وجهه. فبينا هو كذلك، إذ أقبل محمد صلى الله عليه وسلم فقال له: ((ما شأنك يا عم؟)) فقال: إن فاطمة بنت أسد تشتكي المخاض، فأخذ بيده وجاء وهي معه فجاء بها إلى الكعبة فأجلسها في الكعبة، ثم قال: ((اجلسي على اسم الله!)) قال: فطلقت طلقة فولدت غلاماً مسروراً، نظيفاً، منظفاً لم أر كحسن وجهه، فسماه أبو طالب علياً وحمله النبي صلى الله عليه وسلم حتى أداه إلى منزلها. قال علي بن الحسين عليهم السلام: فوالله ما سمعت بشيء قط إلا وهذا أحسن منه»[16]؛
روزي به زيارت قبر جدمان رسول خدا (صلي الله عليه وآله) همراه با پدرم رفته بوديم، نشسته بوديم که آنجا زنان زيادي بودند. يکي از آنان به ما رو کرد و من به او گفتم رحمت خدا بر تو چه کسي هستي؟ گفت: من زيدة دختر قريبة فرزند عجلان از قبيله بني ساعده هستم. به او گفتم: آيا نزد تو چيزي هست که براي ما بيان کني؟ گفت آري به خدا قسم. مادرم ام العارة دختر عبادة بن نضلة بن مالک بن عجلان الساعدي ... روزي با زنان عرب همراه بود که ابوطالب در حالي که گريه مي کرد و غمگين بود آمد. به او گفتم: تو را چه شده است اي ابو طالب؟ گفت: فاطمه بنت اسد در شدت درد زايمان است و سپس دستش را زماني که در بين ما بود روي صورتش گذاشت و هنگامي که پيامبر (صلي الله عليه وآله) آمد فرمودند چه شده است اي عمو؟ ابوطالب گفت: فاطمه بنت اسد از شدت درد حمل به سختي افتاده است. پيامبر (صلی الله علیه وآله) دست ابوطالب را گرفت در حالي که او دست فاطمه بنت اسد را گرفته بود به نزد کعبه آمدند و او را در کعبه نشاند و فرمود: به نام خدا بنشين. گفت: سپس در همان درد اول، فرزند پسري خوش رو و پاک و پاک شده اي را به دنيا آورد و کسي را به زيبايي صورت او نديدم پس ابوطالب او را علي (علیه السلام) ناميد و پيامبر (صلی الله علیه وآله) او را تا منزلش همراهي کرد. امام سجاد (عليه السلام) فرمود: به خدا قسم سخن زيبايي نشنيده بودم، مگر اینکه اين از آن زيباتر بود.
پنج: ابن كربوس از مورّخان قرن 6 و 7 در کتاب «الإکتفاء فی أخبار الخلفاء» می نویسد: «أمه فاطمة بنت أسد بن هاشم بن عبدمناف، ولدته فی جوف الکعبة»[17]؛ مادر ایشان فاطمه بنت اسد می باشد که امیرالمومنین (علیه السلام) را در داخل کعبه به دنیا آورد.
شش: ابن صباغ مالكي مي نويسد: «وُلِدَ عليٌ عليه السلام بمكة المشرّفة بداخل البيت الحرام في يوم الجمعة الثالث عشر من شهر اللَّه الأصمّ رجب الفرد سنة ثلاثين من عام الفيل ... ولم يولد في البيت الحرام قبله أحد سواه، وهي فضيلة خصّه اللَّه تعالى بها إجلالاً له وإعلاءً لمرتبته وإظهاراً لتكرمته»[18]؛ امام علی (علیه السلام در مکه مشرفه داخل بیت الحرام در روز جمعه 13 رجب و در سال 30 عام الفیل به دنیا آمد و کسی قبلش غیر از او در بیت الحرام متولد نشده است و اين فضيلتى است كه خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار كرامت او مخصوص حضرتش گردانيده است.
هفت: شاه ولی الله دهلوی حنفی اشعری از علمای بزرگ اهل سنت می نویسد: «ومن مناقب علی بن أبی طالب (رضی الله عنه) التی ظهرت حین ولادته أنه ولد فی جوف الکعبة المشرفة»[19]؛ و از مناقب علی بن ابی طالب (رضي الله عنه) كه در حين ولادت او ظاهر شد، آن است كه در داخل كعبه معظمه تولد يافت. در ادامه به کلام حاکم نیشابوری استدلال می کند.
هشت: آلوسی حنفی از معروفترین مفسران اهل سنت می باشد. او در کتاب «سرح الخریدة الغیبیة فی شرح القصیدة العینیة» در شرح قصیده معروف «عبدالباقی العمری» شاعر اهل موصل را که پیرامون امیرالمومنین علی بن أبی طالب (عليه السلام) می باشد، می نویسد:
«وفی کون الأمیر کرّم الله وجهه ولد فی البیت أمرٌ مشهورٌ فی الدنیا و ذکر فی کتب الفریقین السنة و الشیعة»[20]؛ جریان ولادت حضرت امیر المومنین در کعبه امر مشهوری در دنیا است و در تألیفات علمای سنی و شیعه این مسئله بیان شده است. در ادامه ذیل این بیت «أنت العلي الذي فوق العلى رفعا * ببطن مكة عند البيت إذ وضعا» می نویسد: «وما أحرى بإمام الأئمة أن يكون وضعه فيما هو قبلة للمؤمنين؟ وسبحان من يضع الأشياء في مواضعها و هو احكم الحاكمين»؛ و چه افتخاري براي امام أئمّه است كه در جائي كه قبله مؤمنين است به دنيا آمده باشد؟ منزه است خداوندي كه أشياء را در مكان مناسبش مي گذارد و او احكم الحاكمين است.
دیگر علمای اهل سنت همچون سبط بن جوزی هم قائل هستند امام علی (علیه السلام) در کعبه متولد شده است[21].
نتیجه
بنابراین علمای شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت قائل هستند که امام علی (علیه السلام) در کعبه متولد شده است و این از مناقب و فضیلت امام علی (علیه السلام) شمرده می شود.
منابع
- ابن بابويه، محمد بن على، معاني الأخبار، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ اول، 1403 ق.
- ابن شاذان قمى، أبو الفضل شاذان بن جبرئيل، الفضائل (لابن شاذان القمي)، رضى - قم، چاپ دوم، 1363ش.
- ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، علامه - قم، چاپ اول، 1379 ق.
- ابن صباغ مالکی، علي بن محمد (متوفاي855 هـ)، الفصول المهمة في معرفة الأئمة، تحقيق: سامي الغريري، قم، دار الحديث للطباعة والنشر، چاپ اول، 1422ق.
- ابن فتال نيشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة)، انتشارات رضى - ايران ؛ قم، چاپ اول، 1375ش.
- ابن کربوس، عبدالملک، الإکتفاء فی أخبار الخلفاء، تحقیق :صالح بن عبدالله الغامدی، مکتبة ملک فهد الوطنیة، مدینة، 1429ق.
- ابن مغازلي، علي بن محمّد (م 483)، مناقب أمير المؤمنين علي بن أبي طالب رضي الله عنه، تحقيق: أبو عبد الرحمن تركي بن عبد الله الوادعي، دار الآثار، صنعاء، چاپ اوّل، 1424ق.
- آلوسي، محمود بن عبد الله، سرح الخریدة الغیبیة فی شرح القصیدة العینیة، بی جا، بی چا، بی تا.
- بحرانى، آل عصفور، يوسف بن احمد بن ابراهيم، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، چاپ اول، 1405ق.
- حاكم نيشابورى، محمّد، المستدرك على الصحيحين، تعليق: محمد بن أحمد ذهبى، تحقيق: مصطفى عبدالقادر عطا، دارالكتب العلمية، چاپ اوّل، بيروت، 1411ق.
- حلى، حسن بن يوسف، نهج الحقّ و كشف الصدق، دار الكتاب اللبناني - بيروت، چاپ اول، 1982 م.
- حمّويي جويني، ابراهيم بن سعد الدين (م 730)، فرائد السمطين في فضائل المرتضى و البتول و السبطين و الأئمة من ذريتهم (عليهم السلام)، مؤسسة المحمود، بيروت، چاپ اوّل، 1400ق.
- دهلوی، شاه ولي الله، ازالة الخفاء عن خلافة الخلفاء، محقق: دکتر تقی الدین ندوی، مترجم: فیروز اختر ندوی، دار القلم، دمشق، چاپ اول، 1434ق.
- ديلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب (للديلمي)، الشريف الرضي - قم، چاپ اول، 1412ق.
- سبط ابن جوزى، تذكرة الخواص من الأمة في ذكر خصائص الأئمة - قم، چاپ اول، 1418ق.
- طبرسى، فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى (ط - القديمة)، اسلاميه - تهران، چاپ سوم، 1390ق.
- طبرسى، فضل بن حسن، تاج المواليد، دار القارى - بيروت، چاپ اول، 1422ق.
- طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذيب الأحكام، دار الكتب الإسلامية، تهران - ايران، چاپ چهارم، 1407ق.
- طوسى، محمد بن الحسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، مؤسسة فقه الشيعة - بيروت، چاپ اول، 1411ق.
- علم الهدى، على بن حسين، شرح قصیده السید الحمیری المذهبه، بی جا، بی چا، بی تا.
- فاکهی، محمد بن إسحاق (المتوفى: 272هـ)، أخبار مكة في قديم الدهر وحديثه، محقق: د. عبد الملك عبد الله دهيش، ناشر: دار خضر – بيروت، چاپ دوم، 1414ق.
- كاشانى، فيض، محمد محسن ابن شاه مرتضى، الوافي، كتابخانه امام امير المؤمنين علي عليه السلام، اصفهان - ايران، چاپ اول، 1406ق.
- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، جلاء العيون، بیروت، دار مرتضی، چاپ اول، بی تا.
- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، زاد المعاد - مفتاح الجنان، موسسة الأعلمي للمطبوعات - بيروت، چاپ اول، 1423ق.
- مسعودی، أبي الحسن بن علي، مروج الذهب ومعادن الجوهر، بیروت، مکتبة العصریة، چاپ اول، 1425ق.
- مفيد، محمّد بن محمد بن نعمان عكبرى، المقنعة (للشيخ المفيد)، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد - رحمة الله عليه، قم - ايران، چاپ اول، 1413ق.
- مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، كنگره شيخ مفيد - قم، چاپ اول، 1413ق.
- هروی قاری، علي بن (سلطان) محمد، شرح الشفا، ناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، چاپ اول، 1421ق.
پی‌نوشت‌ها:
[1]- مفيد، محمّد بن محمد بن نعمان، المقنعة، ص461.
[2]- مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج1، ص5.
[3]- علم الهدى، على بن حسين، شرح قصیده السید الحمیری المذهبه، ص51.
[4]- طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذيب الأحكام، ج6، ص19- ابن فتال نيشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة)، ج1، ص76.
[5]- طوسى، محمد بن الحسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، ج2، ص819.
[6]- طبرسى، فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، ص153- طبرسى، فضل بن حسن، تاج المواليد، ص74.
[7]- ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبي طالب (عليهم السلام)، ج2، ص175.
[8]- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص24.
[9]- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، جلاء العيون، ج1، ص 187.
[10]- «فَإِنَّهُ وُلِدَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ رَجَب بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً فِي الْكَعْبَةِ وَ لَمْ يُولَدْ فِيهَا أَحَدٌ سِوَاهُ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ»؛ علامه حلى، حسن بن يوسف، نهج الحقّ و كشف الصدق، ص232 و 233- «فولدت عليا يوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثين من عام الفيل و لم يولد قبله و لا بعده مولود في بيت الله الحرام سواه إكراما من الله عز اسمه و إجلالا لمحله في التعظيم»؛ ديلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب؛ ج2، ص211- كاشانى، فيض، محمد محسن ابن شاه مرتضى، الوافي، ج3، ص744- بحرانى، آل عصفور، يوسف بن احمد بن ابراهيم، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، ج17، ص432.
[11]- «حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْأَسَدِيُ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ ثَابِتِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ قَالَ يَزِيدُ بْنُ قَعْنَبٍ كُنْتُ جَالِساً مَعَ الْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ فَرِيقٍ مِنْ بَنِي عَبْدِ الْعُزَّى بِإِزَاءِ بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ إِذَا أَقْبَلَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ أَسَدٍ أُمُّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ كَانَتْ حَامِلَةً بِهِ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ وَ قَدْ أَخَذَهَا الطَّلْقُ فَقَالَتْ رَبِّ إِنِّي مُؤْمِنَةٌ بِكَ وَ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِكَ مِنْ رُسُلٍ وَ كُتُبٍ وَ إِنِّي مُصَدِّقَةٌ بِكَلَامِ جَدِّي إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ وَ إِنَّهُ بَنَى الْبَيْتَ الْعَتِيقَ فَبِحَقِّ النَّبِيِّ الَّذِي بَنَى هَذَا الْبَيْتَ وَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ الَّذِي فِي بَطْنِي لَمَّا يَسَّرْتَ عَلَيَّ وِلَادَتِي قَالَ يَزِيدُ بْنُ قَعْنَبٍ فَرَأَيْنَا الْبَيْتَ وَ قَدِ انْفَتَحَ مِنْ ظَهْرِهِ وَ دَخَلَتْ فَاطِمَةُ فِيهِ وَ غَابَتْ عَنْ أَبْصَارِنَا وَ الْتَزَقَالْحَائِطُ فَرُمْنَا أَنْ يَنْفَتِحَ لَنَا قُفْلُ الْبَابِ فَلَمْ يَنْفَتِحْ فَعَلِمْنَا أَنَّ ذَلِكَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ خَرَجَتْ بَعْدَ الرَّابِعِ وَ بِيَدِهَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام»؛ ابن بابويه، محمد بن على، معاني الأخبار، ص62- «وَ رُوِيَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ الْفُضَيْلِ الدَّرْوَقِيَّ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ إِنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ أَسَدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا ضَرَبَهَا الطَّلْقُ وَ هِيَ فِي الطَّوَافِ فَدَخَلَتِ الْكَعْبَةَ فَوَلَدَتْ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع فِيهَا»؛ ابن فتال نيشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج1، ص81- أَخْبَرَنَا الشَّيْخُ الْإِمَامُ الْعَالِمُ الْوَرِعُ النَّاقِلُ ضِيَاءُ الدِّينِ شَيْخُ الْإِسْلَامِ أَبُو الْعَلَاءِ الْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ الْهَمَدَانِيُّ ره فِي هَمَدَانَ فِي مَسْجِدِهِ فِي الثَّانِي وَ الْعِشْرِينَ مِنْ شَعْبَانَ سَنَةَ ثَلَاثٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ سِتِّمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْإِمَامُ رُكْنُ الدِّينِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ الْفَارِسِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ رَوْقٍ الْخَطَّابِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ شَاذَانَ بْنِ الْعَلَاءِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ عَنْ سَالِمٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص عَنْ مِيلَادِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَقَالَ آهْ آهْ سَأَلْتَ عَجَباً يَا جَابِرُ عَنْ خَيْرِ مَوْلُودٍ وُلِدَ بَعْدِي عَلَى سُنَّةِ الْمَسِيحِ ... قَالَ فَخَرَجَ أَبُو طَالِبٍ وَ هُوَ يَتَخَلَّلُ سِكَكَ مَكَّةَ وَ مَوَاقِعَهَا وَ أَسْوَاقَهَا وَ هُوَ يَقُولُ لَهُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وُلِدَ اللَّيْلَةَ فِي الْكَعْبَةِ حُجَّةُ اللَّهِ تَعَالَى وَ وَلِيُّ اللَّهِ»؛ ابن شاذان قمى، أبو الفضل شاذان بن جبرئيل، الفضائل، ص54 و 56.
[12]- فاکهی، محمد بن إسحاق، أخبار مكة في قديم الدهر وحديثه، ج3، ص 198.
[13]- حاكم نيشابورى، محمّد، المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص550.
[14]- «وفي مستدرك الحاكم أن علي بن أبي طالب كرم الله وجهه ولد أيضا في داخل الكعبة»؛ هروی قاری، علي بن (سلطان) محمد، شرح الشفا، ج1، ص 159.
[15]- مسعودی، أبي الحسن بن علي، مروج الذهب ومعادن الجوهر، ج2، ص273.
[16]- ابن المغازلي، علي بن محمّد، مناقب أمير المؤمنين علي بن أبي طالب رضي الله عنه، ص26.
[17]- ابن کربوس، عبدالملک، الإکتفاء فی أخبار الخلفاء، ج1، ص480.
[18]- ابن صباغ مالکی، علي بن محمد، الفصول المهمة في معرفة الأئمة، ج 1، ص 171.
[19]- دهلوی، شاه ولي الله، ازالة الخفاء عن خلافة الخلفاء، ج 4، ص 342.
[20]- آلوسي، محمود بن عبد الله، سرح الخریدة الغیبیة فی شرح القصیدة العینیة، ص 15.
[21]- «وروي ان فاطمة بنت أسد كانت تطوف بالبيت وهي حامل بعلي (ع) فضربها الطلق ففتح لها باب الكعبة فدخلت فوضعته فيها»؛ سبط ابن جوزى، تذكرة الخواص من الأمة في ذكر خصائص الأئمة، ص20- حمّويي جويني، ابراهيم بن سعد الدين، فرائد السمطين في فضائل المرتضى، ص 425 و 426- صفوري، عبد الرحمن، نزهة المجالس ومنتخب النفائس، ج2، ص418.