نویسنده کتاب سیری در سیمای جوانان، جواد سبحانی‌نیا است. این کتاب توسط انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم(ع) منتشر شده است.
مسئله جوانی به‌عنوان یك پدیده اجتماعی در طول تاریخ، به‌ویژه در عصر حاضر، از موضوعات مهم و كلیدی به شمار می‌رود. برای آنکه مربیان و اولیا، سهم مثبتی در رشد فكری، اخلاقی، و دینی نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانه‌ای را با آنان ایجاد كنند؛ چراکه آنان به راهنمایی نیاز دارند و این راهنمایی باید در جریان ارتباطی متقابل و پرجاذبه، با رویكردی بدیع و نگرشی نو به آنان عرضه شود. اسلام به‌عنوان مكتبی جامع و همه‌جانبه نگر برای رشد و شكوفایی نسل جوان اهمیتی فوق‌العاده قائل است، به همین دلیل با ارائه برنامه‌های راهگشا، تمهیدات لازم را برای تحقق آن فراهم نموده است.
در کتاب سیری در سیمای جوانان، آسیب‌شناسی دوره جوانی و راهکارهای نوین تربیتی با توجه به نقش مهم و سرنوشت‌ساز جوانان در جامعه به بحث گذاشته‌شده است. جایگاه جوانان در فرهنگ اسلامی، نقش مذهب و معنویت در زندگی جوان، شناخت مبانی تربیت از منظر قرآن، برخی اصول تربیتی اسلام، ابزارها و روش‌های تربیتی اسلام، و موانع رشد عناوین كتاب را تشكیل می‌دهند.
كتاب سیری در سیمای جوانان دارای یك مقدمه و شش فصل جداگانه است:
«جایگاه جوانان در فرهنگ اسلامی» عنوان فصل اول كتاب است كه در آن از موضوعات زیر سخن به میان آمده است:
جوانان در سیره و سخن معصومان؛ خطاب هر شب خداوند به جوانان بیست‌ساله؛ پاداش هفتادودو صدیق برای جوانان؛ جوانمرد كیست؟؛ پیامبر و مسئولیت دادن به جوانان؛ جوانان و ارزش‌های انسانی؛ تأثیر ارزش‌ها در بهداشت روان؛ احترام به شخصیت جوانان؛ بحران هویت؛ شناخت گوهر جوانی؛ پیامبران و كارگزاران جوان.
دلجویی پیامبر از جوانان، یكی از رازهای بزرگ موفقیت پیامبر در پیشبرد اسلام این بود كه در تمام اقشار و طبقات مردم، به‌ویژه در قلب جوانان جای گرفته بود. گاهی به عیادت بیماران جوان می‌رفت و گاهی در جمعشان می‌نشست و با آنان سخن می‌گفت و نصیحتشان می‌کرد. همین برخوردهای زیبا و منحصربه‌فرد پیامبر بود، كه باعث شد جوانان، به رسول خدا عشق ورزیده، جان خود را فدای حضرتش نمایند.
عنوان دومین فصل كتاب «نقش مذهب و معنویت در زندگی جوان» است؛ كه در آن به موضوعات زیر پرداخته‌شده است : سعادت در سایه دین؛ نقطه‌های ناب تربیتی؛ نقش حقایق قرآن در رشد جوان؛ رابطه جوان و معنویت؛ جوان و باورهای دینی؛ چرا نماز بخوانیم؟؛ آثار و بركات اقامه نماز؛ كلید آرامش.
در ادامه نیز به راه‌های تحصیل آرامش، تحت دو عنوان "تقویت ایمان" و "صبر و خویشتن‌داری" پرداخته‌شده است.
یكی از عواملی كه در تحصیل آرامش و رفع اضطراب و نگرانی مؤثر است، استفاده از نیروی بزرگ صبر و شكیبایی در برابر حوادث و مشكلات زندگی است. قانون و سنّت الهی همواره بر این اصل استوار است، كه پیروزی و كامیابی، از راه تلاش و استقامت به دست می‌آید و خداوند، انسان‌ها را با مال و جان، مورد آزمایش قرار می‌دهد. تعالیم اسلام با تقویت ایمان مسلمانان، قدرت تحمّل و صبر و شكیبایی آن‌ها را افزایش داده است. در حقیقت، صبر و ایمان رابطه متقابل با یكدیگر دارند، همان‌طوری كه ایمان بدون صبر ماندگار نیست، صبر و شكیبایی نیز بدون پشتوانه ایمانی و معنوی پایدار نمی‌ماند.
«شناخت مبانی تربیت از منظر قرآن» عنوان سوم، با سرفصل‌های زیر است: برنامه‌های تربیتی قرآن بر مبنای فطرت انسان؛ روش تربیتی قرآن بر مبنای نظام احسن هست؛ در ادامه، به 18 شاخص تربیت اسلامی در قرآن اشاره‌شده است.
آخرین سرفصل، با عنوان تربیت دینی جوانان در این بخش چنین آمده است, بی‌شک مهم‌ترین اهداف نظام تربیتی اسلام، كمال انسانی است و همه انبیای الهی و در رأس آن‌ها رسول گرامی اسلام، به دنبال آن بوده‌اند، كه انسان را به تسخیر قلّه‌های رفیع كمال قادر سازند.
«برخی از اصول تربیتی اسلام» چهارمین فصل كتاب را به خود اختصاص داده است؛
در این فصل به برخی از اصول تربیتی اسلام، ازجمله اصل قابلیت و استعداد انسان برای كمال، اصل سعی و تلاش، اصل صبر و پشتكار، انتخاب و اختیار انسان و اصل تربیت، پرداخته‌شده است. در ادامه به سیره عملی معصومین در تربیت جامعه و نسل جوان اشاره‌شده است.
پنجمین فصل كتاب، با عنوان «ابزارها و روش‌های تربیتی اسلام» به سرفصل‌های پرداخته است: شناخت استعدادها؛ زدودن زمینه‌های تخلف؛ نرمی و ملاطفت در برابر خشونت؛ روش یأس زدایی و امیدبخشی؛ در ادامه به دو عامل مهم در تربیت؛ یعنی وراثت و خانواده اشاره‌شده و در پایان از دو عامل مدرسه و محیط اجتماعی به‌عنوان چالش‌های تربیت اسلامی سخن به میان آمده است.
«موانع رشد» عنوان آخرین فصل كتاب است كه در آن به هفت مانع رشد اخلاقی انسان؛ اشاره‌شده است:
جهل از توانمندی‌ها؛ غفلت از عیوب؛ تبرئه؛ تأثیر شرایط؛ انتظار؛ توقّع؛ شتاب.
در ادامه، راهكارهای رشد و تربیت دینی جوانان بیان‌شده است؛ كه ازجمله آن‌ها، می‌توان به ایجاد زمینه‌های خودشكوفایی، تکیه‌بر وجوه مشترك و استمرار و تداوم پذیری روش اشاره كرد. مطالعه كتاب حاضر را به عموم نسل فرهیخته جوان و نوجوان و نیز كسانی كه به‌نوعی، با این نسل در ارتباط‌اند، توصیه نموده و امیدواریم از این رهگذر، توشه راه برگیرند و سعادت دنیا و آخرت خود را تضمین كنند.