واژگان کلیدی: مسکن، اسلام، ایران، معماری، سنت.
چکيده
مسکن، از ضروری‌ترین نیازهای اولیه زندگی انسان، از دیرباز مورد توجه بوده‌است. در مذهب اسلام، خانه حریم امن خانواده به شمار می‌رود که در آیات و روایات اهل بیت(ع)، بر اهمیت آن تأکید شده است. به دلیل اهمیت حریم خانواده در فرهنگ ایرانی، حفظ حجاب در طراحی مسکن به وضوح دیده می‌شود. سبک معماری گذشته ایران، درون‌گرا بود و مشرف نبودن خانه‌ها به یکدیگر و همچنین دوری از اختلاط محرم و نامحرم از ویژگیهای مهم آن به شمار می‌رفت. از دوره قاجاریه که پیش‌درآمد معماری مدرن شناخته می‌شود، تقابل معماری سنتی با مدرن پدید آمد. اگرچه در این دوره، تقابل تنها از راه تصاویر، نمادهای کوچکی داشت، اما با ورود مهندسین تحصیل‌کرده غرب در عرصه ساختمان‌سازی، به تدریج معماری سنتی اهمیت خود را از دست داد، به طوری که در دوره پهلوی دوم با شکل‌گیری مجتمع‌های مسکونی به مرور زمان الگوهای سنتی به فراموشی سپرده‌شد. معماران و مهندسین ایرانی به جهت تعلق خاطری که به سنت داشتند، تلاش‌هایی برای تلفیق معماری سنتی با غرب کردند، اما با توجه به پیدایش نیازهای جدید و معماری کامپیوتری، معماری سنتی توان رقابتی خود را از دست داد و به فراموشی سپرده شد. در این مقاله سعی شده تا پس از بیان ویژگیهای مسکن در فرهنگ اسلامی _ ایرانی، به ریشهیابی علل بیتوجهی به معماری سنتی پرداخته‌شود و در خاتمه، الگویی مناسب ارائه شود که منطبق با ارزشهای الهی و نیازهای روز جامعه باشد.