نویسنده کتاب فقه تربیتی حجت الاسلام و المسلمین علیرضا اعرافی که با تحقیق و نگارش سید نقی موسوی از سوی موسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان منتشر شده است. فقه اسلامی به طور مشخص به روابط تربیتی درون خانواده توجه دارد و احکام ویژه ای برای آن در نظر گرفته است.
از دیدگاه فقه اسلامی، رفتارهای آموزشی و تربیتی نیز مانند همه رفتارهای اختیاری مکلفان، حکمی شرعی دارد. فقه تربیتی با هدف تعیین احکام شرعی رفتارهای اختیاری مکلفان در عرصه تعلیم و تربیت، در تلاش است تا با استفاده از روششناسی اجتهادی و استنباطی به این هدف دست یابد و علاوه بر گردآوری گزارههای مرتبط با حوزه تربیت با فقه موجود، با نگاهی تخصصی مسائل و پرسشهای نوین تربیتی را از نظر شرع بررسی کند.
جلد اول کتاب فقه تربیتی با عنوان مبانی و پیشفرضها است؛ و جلد دوم این کتاب با عنوان یادگیری علم و دین نوشته شده است. جلد اول این کتاب در چهارفصل سامانیافته است، فصل اول با نام حدود و قلمرو دانش فقه از «تعریف فقه»، «موضوع فقه»، «محمول فقه» و «دانشی متناظر با علم فقه» تشکیلشده است. «تعریف تربیت»، «تقسیمات تربیت»، «نظام تربیتی»، «تربیت و مفاهیم مشابه»، «دانش تربیت» و «دانش تربیت و دانشهای مشابه» را در فصل دوم با عنوان حدود و قلمرو دانش تربیت میخوانید. مقایسه و تعامل دانش فقه و دانش تربیت عنوان فصل سوم این کتاب است که به «مقایسه علوم»، «نسبت دانش فقه و دانش تربیت» و «تعامل دانش فقه و دانش تربیت» اختصاص دارد.
فصل چهارم نیز با عنوان فقه تربیتی شامل «امکان و ضرورت فقه تربیتی»، «پیشینه فقه تربیتی»، «عناصر اصلی دانش (فقه تربیتی)»، «گستره فقه تربیتی»، «جایگاه فقه تربیتی» و «مقایسه فقه تربیتی با دانشهای متناظر» میشود.
«پیوستها» بخش دیگری از مطالب این کتاب را تشکیل داده است، پیوست اول با عنوان «نسبت و تعامل فقه و اخلاق و تولد (فقه اخلاق)» شامل «اخلاق و پژوهشهای مرتبط»، «نسبت دین و اخلاق»، «نسبت دانش فقه و اخلاق»، «تعامل دانش فقه و اخلاق» و «تأسیس (فقه الا خلاق) میشود. در پیوست دوم با عنوان «پیشینه (فقه الا خلاق) در منابع فقهی» به «وسائل الشیعه حر عاملی»، «النخبة فیض کاشانی»، «مهذب الاحکام سبزواری» و «مصطلحات الفقه مشکینی» پرداخته شده است. پیوست سوم، «پیشینه (فقه العقیدة) در منابع فقهی» است که به «الهدایة فی الأصول و الفروع شیخ صدوق»، «المقنعه شیخ مفید»، «جمل العلم و العمل سید مرتضی»، «تقریب المعارف ابوصلاح حلبی»، «الکافی فی الفقه ابوصلاح حلبی»، «إشارة السبق الی معرفة الحق ابن ابی المجد حلبی (مقارن6 ق)»، «أجوبة المسائل المنائیة علامه حلی»، «واجب الاعتقاد علی جمیع العباد علامه حلی»، «کشف الغطاء جعفر نجفی»، «الأنوار الإلهیة شیخ جواد تبریزی» و «توضیح المسائل جعفر سبحانی» میپردازد.
و در پیوست چهارم شماری از مسائل مستحدثه تربیتی را میخوانید. هدف علم اخلاق، جهت دادن به انسان در زمینه افکار، احساسها و رفتارها، بهسوی خودسازی و ارزشهای اخلاقی؛ ولی دانش تربیت درصدد حمایت علمی و نظری، پشتیبانی فکری و الگودهی راهبردی برای فرایند تعلیم و تربیت است.
جلد دوم این کتاب نیز شامل بخش کلیات و چهار فصل و چند پیوست است به موضوعاتی همچون: علمآموزی، پیجویی دین، یادگیری معارف دین، یادگیری احکام مبتلابه، مطالعه اجهادی و اختصاصی دین پرداخته است.