چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

محمدعیسی جعفری[1]

چکیده

تجربة عرفانی به‌لحاظ تعلق آن به حوزة دینی و در مواردی، غیردینی و به‌دلیل رهاوردهای معنوی و گاهی معرفتی آن، اهمیت ویژه‌ای یافته است. به همین دلیل ضرورت بحث و آگاهی از تجربه عرفانی اسلامی نیز نمایان می‌گردد. نوشتار پیش‌ رو با عنایت به این پرسش‌ که «ماهیت تجربة عرفانی اسلامی چیست و ویژگی‌های آن کدام است» کوشیده است با تحلیل محتوا و توصیف داده‌های عرفانی پاسخی مناسب برای آن بیابد. برای این منظور نخست، ماهیت تجربة عرفانی اسلامی بر اساس هستی‌شناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی عرفان اسلامی تبیین و سپس ویژگی‌های آن تعریف شده است. بر این اساس، تجربة عرفانی اسلامی در پیوند با جهان بیرون از وجود تجربه‌گر معنا پیدا می‌کند. این پیوند، به آن، ویژگی همگانی‌بودن را می‌دهد؛ هرچند به‌لحاظ قابلیت‌های فردی تجربه‌گر، ویژگی افتراقی دارد. برابری مراتب وجودی انسان با مراتب جهان، ویژگی طولی‌بودن و واقع‌نمایی این تجارب را به‌دست می‌دهد. دشواریابی، ویژگی دیگر تجربه عرفانی اسلامی است که گاهی با بیان‌ناپذیری اشتباه گرفته می‌‌شود و نیز، ویژگی زمینه‌مندی که تنها در تجارب صوری وجود دارد، زمینة خطا را برای تجربه‌گر فراهم می‌آورد؛ اما این خطاها با سنجه‌های خاصی، تشخیص‌پذیر و از تجارب صحیح جدا می‌شوند.

بدین ترتیب، نوشتار حاضر با ارائة تحلیل و تبیین خاصی از تجربه عرفانی اسلامی، ویژگی‌های متفاوتی از دیگر تجارب عرفانی، به‌دست می‌دهد.

 

 

Nature and characteristics of Islamic mystical experience

Mohammad Essa Jafari[2]

Abstract:

The mystical experience is important in terms of belonging to the religious and, in some cases, non-religious domain, and also because of its spiritual and epistemic consequence. This reason appears the necessity of discussing and understanding the Islamic mystical experience. The present paper, by asking the question "What is the nature of Islamic mystical experience and its characteristics," has tried to find an appropriate answer to it by analyzing the content and describing the mystical data. For this purpose, the nature of Islamic mystical experience is explained on the basis of ontology, cosmology, and anthropology of Islamic mysticism, and then its characteristics are defined. Accordingly, Islamic mystical experience is related to the outside world of empiricist. This Feature gives us the attribute of universality, although it has a differential property with respect to the individual capabilities of the empiricist. The equality of the existential levels of man with degrees of the universe yields the characteristic of the possession and realization of these experiences. Difficulty is another characteristic of the Islamic mystical experience, which is sometimes confused with Ineffability. Also, the context-based feature that exists only in formal experiences provides a field of error for the empiricist, but these errors are separated by certain measures. Thus, the present paper, by presenting a specific analysis and explanation of the Islamic mystical experience, provides different characteristics of other mystical experiences.

 

[1].  دکترای عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب، mijafari@gmail.com.

[2] . PHD in Islamic mysticism, University of Religions and Denominations.

 

 

جهت دانلود فایل pdf متن مقاله، به پیوست مراجعه فرمایید.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

ملاحظاتی انتقادی درباره دیدگاه‌های دالایی‌لاما

از فرقه‌های مهم بودایی در تبت، فرقة «گه ـ لوگ ـ په» یا همان دالايي‌لاماست که به لاماییسم نیز مشهور است. مشهورترین رهبر این شاخه، تنزین گیاتسو، معروف به دالایی‌لامای چهاردهم است. عقاید گوناگون این شاخة بودایی، با تفاوت‌هایی، بیشتر بر پایة بودیسم سنتی شکل گرفته‌ است. دالایی‌لاما، عقایدی بحث‌برانگیز درباره خدا، هدف زندگی، شادی و مسائل اجتماعی ـ سیاسی مطرح کرده است. او دربارة دین، دیدگاهی پلورالیستیک دارد و به اصل وجود خدا یا خدایی شخصی معتقد نیست...
No image

بررسي مكانيسم‌هاي نفوذ و تغيير شيوه‌ي زندگي افراد توسط فرقه‌گرايي جديد

فرقه‌ها يا كيش‌ها، ساختارهاي پيچيده‌ي اجتماعي- اعتقادي‌ هستند كه در دنياي كنوني براي پر كردن خلاء ناشي از سكولاريته‌شدن جوامع، هرروزه بر دايره وسعت و قدرتشان افزوده مي‌شود. حضور يك رهبر كاريزماتيك در مرکز ساختار هرمي كه قرائتي شخصي‌شده از دين را عرضه مي‌كند، از مهم‌ترين ويژگي‌هاي فرقه‌ است.
No image

آسیب‌‏شناسی رابطه‏‌ی زنان و جنبش‏های نوپدید دینی

در دو دهه‏ی اخیر پای جنبش‏های نوپدید دینی در ایران نیز باز شده است. این جنبش‏ها در میان زنان و مردان پیروانی برای خود یافته‏اند. اما به‌نظر می‏رسد زنان بیشتر درگیر این جنبش‏ها شده‏اند و بیشتر نیز از عملکرد و تعلیمات این جنبش‏ها آسیب دیده‏اند. در این تحقیق دو پرسش اصلی مطرح می‏شود: چرا زنان به این جنبش‏ها می‏پیوندند؟ و چه آسیب‏هایی از این جنبش‏ها دریافت می‏کنند
No image

آسيب‌شناسي فرقه‌گرايي جديد در ايران (فرقه‌هاي عرفاني يا عرفان‌هاي فرقه‌اي؛ كداميك؟)

در دنياي كنوني، هرروزه بر قدرت فرقه‌ها يا كيش‌ها افزوده مي‌شود. نظام‌هاي پيچيده‌ي شست‌وشوي مغزي، كنترل ذهن و استثمار افراد، از ويژگي‌هاي بارز فرقه‌ها است.
زمینه‌های فرهنگی - اجتماعی گرایش به جنبش‌های نوپدید دینی در ایران (با تأکید بر عرفان حلقه و اکنکار)

زمینه‌های فرهنگی - اجتماعی گرایش به جنبش‌های نوپدید دینی در ایران (با تأکید بر عرفان حلقه و اکنکار)

هدف اصلی این مقاله تبيين زمينه‌هاي فرهنگي اجتماعي گرايش به جنبش‌هاي نوپديد ديني در ايران است. كه از طريق اهداف فرعي، شناخت سبك زندگي جامعه مورد مطالعه و جايگاه رهبران كاريزماتيك، شناخت جايگاه و نقش رسانه‌هاي نوين، تضاد ارزشي، بحران هويت و شناخت جايگاه و تمايل به التقاط‌گرايي پيروان اين جنبش‌ها تحقق مي‌يابد...

پر بازدیدترین ها

No image

ریاضت و حدود مشروع آن از منظر معصومين (ع)؛ در مواجهه با رویکرد صوفیانه

این نوشتار، تصویری از ریاضت مطلوب دینی از منظر قرآن و عترت (ع) است که شاخص‌های آن عمدتاً از احتجاجات معصومین(ع) با متصوفه‌ی زمانشان استنباط گردیده...
No image

آسیب‌‏شناسی رابطه‏‌ی زنان و جنبش‏های نوپدید دینی

در دو دهه‏ی اخیر پای جنبش‏های نوپدید دینی در ایران نیز باز شده است. این جنبش‏ها در میان زنان و مردان پیروانی برای خود یافته‏اند. اما به‌نظر می‏رسد زنان بیشتر درگیر این جنبش‏ها شده‏اند و بیشتر نیز از عملکرد و تعلیمات این جنبش‏ها آسیب دیده‏اند. در این تحقیق دو پرسش اصلی مطرح می‏شود: چرا زنان به این جنبش‏ها می‏پیوندند؟ و چه آسیب‏هایی از این جنبش‏ها دریافت می‏کنند
No image

ملاحظاتی انتقادی درباره دیدگاه‌های دالایی‌لاما

از فرقه‌های مهم بودایی در تبت، فرقة «گه ـ لوگ ـ په» یا همان دالايي‌لاماست که به لاماییسم نیز مشهور است. مشهورترین رهبر این شاخه، تنزین گیاتسو، معروف به دالایی‌لامای چهاردهم است. عقاید گوناگون این شاخة بودایی، با تفاوت‌هایی، بیشتر بر پایة بودیسم سنتی شکل گرفته‌ است. دالایی‌لاما، عقایدی بحث‌برانگیز درباره خدا، هدف زندگی، شادی و مسائل اجتماعی ـ سیاسی مطرح کرده است. او دربارة دین، دیدگاهی پلورالیستیک دارد و به اصل وجود خدا یا خدایی شخصی معتقد نیست...
No image

بررسي مكانيسم‌هاي نفوذ و تغيير شيوه‌ي زندگي افراد توسط فرقه‌گرايي جديد

فرقه‌ها يا كيش‌ها، ساختارهاي پيچيده‌ي اجتماعي- اعتقادي‌ هستند كه در دنياي كنوني براي پر كردن خلاء ناشي از سكولاريته‌شدن جوامع، هرروزه بر دايره وسعت و قدرتشان افزوده مي‌شود. حضور يك رهبر كاريزماتيك در مرکز ساختار هرمي كه قرائتي شخصي‌شده از دين را عرضه مي‌كند، از مهم‌ترين ويژگي‌هاي فرقه‌ است.
No image

آسيب‌شناسي فرقه‌گرايي جديد در ايران (فرقه‌هاي عرفاني يا عرفان‌هاي فرقه‌اي؛ كداميك؟)

در دنياي كنوني، هرروزه بر قدرت فرقه‌ها يا كيش‌ها افزوده مي‌شود. نظام‌هاي پيچيده‌ي شست‌وشوي مغزي، كنترل ذهن و استثمار افراد، از ويژگي‌هاي بارز فرقه‌ها است.
Powered by TayaCMS