معرفی کتاب تربیت عبادی کودکان در اسلام
نویسنده کتاب تربیت عبادی کودکان در اسلام، مهدی شکرالهی است. این کتاب
توسط انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
در این کتاب تلاش شده به موضوعات مختلف در زمینه تربیت عبادی کودک پرداخته
شود. این کتاب شامل 5 فصل است. در فصل نخست، مفهومشناسی، واژگان تربیت،
عبادت و تربیت عبادی مطرح میشود. فصل دوم جایگاه عبادت در
نظام آفرینش است که اهمیت و جایگاه عبادت و راز آفرینش جهان هستی و موضوعاتی
مانند عبادت، تربیت و مراحل رشد و تحول کودک از دیدگاه علمای تعلیم و تربیت
مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم کتاب مراحل و ویژگیهای
دوران رشد کودک و وظایف والدین و مربیان نام دار؛د فصول دیگر اثر دارای عناوین
عبادت کودک و مراحل تربیتی، عبادی و اصول و روشهای تربیت عبادی است. در فصل پنجم اصول و روشهای تربیت عبادی در چند اصل مطرح
میشود که اصل معرفتدهی عبادی، زمینهسازی و آمادهسازی معنوی به عنوان
نخستین اصل و ایجاد انگیزه یا انگیزه محوری به عنوان آخرین اصل مطرح میشود.
این کتاب پژوهشی در قلمرو تعلیم و تربیت اسلامی با رویکرد آموزشی است که هدف
اصلی نویسنده ارائه رهنمودهای منطقی برگرفته از قرآن و شیوه و منش ائمه
اطهار(ع) در قالب دلالتهای آموزشی برای نهادینهسازی تکالیف عبادی در کودکان
است که راهنمای عمل والدین، مربیان و برنامهریزان تعلیم و تربیت است.
در مقدمه کتاب میخوانید که: در میان موضوعات تربیتی، بحث تربیت عبادی کودکان
از جمله مباحث بسیار ضروری و مطرح است؛ چراکه همه ما دوست داریم فرزندانمان
روحیه ای معنوی و کوشا و متعهد در عبادات داشته باشند. به همین سبب، بسیاری از
والدین برای تحقق این هدف، در پی یافتن راه حلی منطقی برگرفته از اسلام هستند
که با فطرت کودکان نیز هماهنگ باشد. هدف اصلی تربیت عبادی، پرورش بعد معنوی
کودکان و ایجاد انگیزه برای فراگیری و انجام تکالیف عبادی در جهت کسب معنویت و
تقرب به خدا و سرانجام داشتن یک زندگی معنوی است.
ازاینرو، بهجای انبوهسازی اطلاعات و مفاهیم دینی در ذهن کودکان، باید در پی
ایجاد بصیرتی معنوی و عبادی در وجود آنان بود. بهعبارتدیگر، هدف از تربیت
عبادی، گشودن افقهایی تازه درباره شناخت ابعاد عبادت ازنظر اهمیت، مراحل،
اصول و روشهای عبادی است. بدین ترتیب، با تأسی به شیوه و منش ائمه اطهار علی،
زمینه تقرب به خدا برای کودکان از همان دوران کودکی فراهم میگردد. پس باید در
تربیت عبادی بهگونهای اقدام کرد که در کودکان احساسی مثبت و خوشایند به
مفاهیم دینی و عبادی و گرایش به انجام اعمال و تکالیف عبادی ایجاد یا تقویت
شود. باشد که اعمال عبادی در وجود آنان ملکه شود و با اعتقاد راسخ و انگیزه
درونی به انجام آن مبادرت ورزند. به تعبیر دیگر، در تربیت عبادی، بر پرورش
جنبههای شناختی و عاطفی و برانگیختن شوق و رغبت متربی در فراگیری و انجام
اعمال عبادی تأکید میشود. برای تحقق این هدف ضرورت دارد کودکان را با اعمال و
تکالیف عبادی آشنا کنیم؛ بهگونهای که به شکوفایی و پرورش حس فطری خداپرستی
در آنان بینجامد. پس باید از روشهای آموزشی با ما صرف که به
انبوهسازی و متراکم شدن اطلاعات مذهبی و دینی میانجامد، دوری تربیت عبادی
همچون دیگر موضوعات تربیتی مبادی، اهداف، مراحل، اصول، روشها، عوامل و موانعی
دارد که در این کتاب بیشتر تمرکز بحث، بر اصول و روشها یا بایدونبایدهاست.
بنابراین ضمن بررسی آیات و روایات، به بیان اصول و روشهایی پرداختهایم که
معصومان ع برای تربیت عبادی از آنها بهره میگرفتند تا از این طریق حس و رغبت
کودکان به انجام تکالیف عبادی به انگیزه و خواست درونی و قلبی تبدیل شود. پس
افزون بر تقویت بعد شناختی باید با بهرهگیری از بعد عاطفی کودکان، نخست
تصویری زیبا از دین و تکالیف و وظایف دینی و عبادی برای کودکان ترسیم کرد. از
سوی دیگر، با توجه به نیاز والدین و متصدیان تربیت دینی، به چگونگی تربیت
عبادی در دوره کودکی و بایدها و نبایدها و اصول و شیوههای آن پرداختهایم تا
راهنمای عمل والدین و برنامه ریزان تعلیم و تربیت در جهت نهادینه کردن اعمال
عبادی کودکان باشد.