بحث استاد و مرشد معنوی از مسائل مهم در سیر و سلوک عرفانی است. استاد یا انسان کامل در عرفان نظری کسی است که اسفار اربعه عرفانی را طی کرده باشد و در رأس همه‌ی این اساتید امام معصوم (ع) است، که از رسول اکرم (ص) تا حضرت ولی‌عصر (عج) همگی در بالاترین درجات ولایت الهیه قرار داشته و استاد خاص سلوک همه شیفتگان راه توحید به حساب می‌آیند. همه‌ی روندگان راه حقیقت، بدون اینکه نیاز به تشریفات مَن‌درآوردی مانند اعطای خرقه و تعیین جانشین بلافصل و غیره باشند، همگی در نهایت از راه باطن با ولایت کامل امام که قطب عالم امکان است به فیض توحید نائل می‌شوند.
از این‌رو، استاد اصلی همه‌ی سالکان و پویندگان طریق محبت، حضرت حق امیرالمومنین (ع) و اولاد معصومین ایشان است.
بدین‌ترتیب، سالکانی که در طریق معرفت‌الله التزام همه جانبه به شریعت را اصل و الگوی خود قرار نداده باشند، با بی‌اهمیت شمردن بعضی از آداب و احکام شرعیه به‌تدریج زمینه انحراف را در میان پیروان خود طی خواهند کرد.
این انحراف در آداب و اعمال و شعائر ظاهری از لباس‌پوشیدن و شکل ظاهری بدن و قیافه گرفته، تا انجام اعمال عبادی و اتخاذ شیوه‌های مختلف و غیرممدوح در مبارزه با نفس و حتی استفاده از آداب و سنن مربوط به سالکان غیرمسلمان اعم از اهل کتاب یا مرتاضان و غیره خواهد بود.
این امور گرچه جزیی و کوچک باشند؛ نخست، تأثیر خود را در همان حد و اندازه در خروج از طریق معنوی ائمه‌معصومین (ع) خواهند گذاشت. دوم اینکه باب خود رأیی و بدعت‌گذاری در دین را باز می‌کند. سوم اینکه به دست مخالفین و معاندین راه باطن و عرفان، بهانه و متسمسکی برای کوبیدن اصل راه فراهم می‌شود.
عدم التزام کامل به ظاهر دستورات شرعی و تمسک به روش ائمه اطهار (ع) فقط به معنی نادیده گرفتن بعضی آداب یا احکام ظاهری نیست، بلکه باز شدن باب تساهل در اینگونه امور منجر به پیدایش و بروز انحراف‌های بزرگتری در اصل شیوه‌های عملی - تربیتی و اتخاذ روش‌های غیر عادی مجاهده و مبارزه با نفس می‌شود، که چهره‌ای نامتعادل و نامناسب از طریق معنوی و باطنی اسلام را به نمایش می‌گذارد.
برگرفته از آیت الحق