سواد رسانهای بر
پایه اصولی استوار است که این اصول مورد التفات راهبرد سازان و سیاست‌گذاران هر کشوری
قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین این اصول عبارت‌اند از:
1. رسانه‌ها ساختگی و سازه‌ای هستند؛ رسانه‌ها دنیایی را به نمایش
می‌گذارند که اگرچه حقیقی به نظر می‌رسد،اما از یک نگاه گزینش شده که معمولاً مابه
ازای خارجی ندارد، آن را در معرض دید قرار میدهند؛ ازاین‌رو مرز میان واقعیت و مجاز
در نمایش رسانهای دشوار است.
2. رسانه‌ها واقعیت را بازسازی می‌کنند؛ میان شیوه ارائه وقایع
عالم به‌وسیله رسانه‌ها و شیوه درک این عالم از سوی مصرف کنندگان رسانه، یک رابطه قطعی
و معناداری وجود دارد. مثلاً در آمریکا میزان جنایت در تلویزیون چندین برابر دنیای
واقعی است و مصرف‌کنندگان آمریکایی دنیای خود را به اندازه دنیای ساخته رسانه‌ها خشن
و آکنده از تهدید می‌پندارند. این امر؛ یعنی واسطه شدن رسانه‌ها برای درک واقعیت، همان
چیزی است که "بودیار" معتقد است جامعه از رهگذر آن به مرحلۀ نمادین و وانمودگی
می‌رسد و بر آن یک نظم نوین رسانهای که ساخته و پرداخته نمودهای رسانهای است، حاکم
می‌شود.
3. مخاطبان مفهوم مورد نظر خود را از رسانه‌ها می‌گیرند؛ مخاطب
انتخابی را که از میان رسانه‌ها و پیام‌های مختلف به عمل می‌آورد، بر اساس انگیزه انجام
می‌دهد و محتوا و پیام‌های رسانهای را از طریق یک شبکه پیچیده متشکل از ماهیت و نیازهای
خودش، پالایش می‌کند. در واقع مطابق فاکتورهای فردی با رسانه تعامل دارد و دریافت کننده
منفعل پیام‌های رسانهای نیست.
4. محصولات رسانهای اهداف تجاری دارند؛ هر نوع درک واقعی از محتوای
رسانه‌ها را نمی‌توان از زمینه اقتصادی و ضرورت‌های مالی محرک صنعت رسانه‌ها جدا دانست.
5. رسانه‌ها دربردارنده پیام‌های ایدئولوژیکی و ارزشی هستند؛ پیام‌های
رسانهای تا اندازه زیادی تبلیغاتی بوده و ارزش‌ها و باورهای اساسی معینی را به‌صورت
مداوم، ساخته و یا منتقل می‌کنند. روند کلی رسانه‌ها، تصریحاً یا تلویحاً پیام‌های ایدئولوژیکی؛ مثل روح مصرف‌گرایی، نقش زنان و وطن
پرستی بی‌چون‌وچرا را منتقل می‌کند.
6. رسانه‌ها بار سیاسی و اجتماعی دارند؛ رسانه‌ها بر مسائل سیاسی
و تغییرات اجتماعی تأثیر زیادی دارند و در پس نقاب آزادی گرایی، منافع سیاسی اجتماعی
دولت‌های صاحب سلطه را تأمین می‌نمایند.
7.
هر رسانه شکل زیباشناختی
خاصی دارد؛ اصل سواد رسانهای ما را قادر به درک ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فرد هر
رسانه می‌کند. به‌این‌ترتیب می‌توانیم نحوه ارتباط شکل و محتوا را جستجو و درک کرده
و علاوه بر درک مفهومی پیام رسانه، نحوۀ گفتن و بیان رسانه را نیز دریابیم.
نویسنده: سید جواد حسینی