۱ـ احترام به کودک:
یکی از وظایف مهم والدین، احترام به شخصیت کودک است. رسول اکرم (ص) می‌فرماید: "اکرموا اولادکم و أحسنوا آدابهم؛ به فرزندانتان احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آن‌ها معاشرت نمایید. کودکانی که در دوران قبل از دبستان از امنیت و محبت کافی برخوردار نمی‌شوند، آسیب‌هایی بر آن‌ها وارد می‌شود که به‌ندرت در دوره‌های بعد قابل جبران است.
۲ـ توجه به استقلال‌طلبی کودکان:
بذر استقلال‌طلبی از سال‌های آغازین زندگی کودک شروع به رشد و جوانه زدن می‌کند. پدر و مادر زمینه را برای رشد متعادل این میل فراهم می‌آورند. آزادی‌های لازم را به او بدهند. البته آزادی باید محدود باشد. روش‌های آزادمنشانه به کودکان و نوجوانان حق انتخاب و گزینش می‌دهد. زمینه را برای خلاقیت و شکوفایی استعدادهای نهفته آنان فراهم می‌سازد. کنترل و تذکر بیش از حدّ، تأثیر معکوس داشته و اعتمادبه‌نفس کودک و نوجوان را از بین می‌برد.
۳ـ پرورش شخصیت کودکان:
والدین با روش‌های مختلف می‌توانند شخصیت کودکان خود را پرورش دهند که مهم‌ترین آن، سلام کردن و هم‌بازی شدن با آن‌ها است. حضرت علي (ع) می‌فرماید: "مَنْ كانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا؛ كسي كه كودكي دارد بايد (در راه تربيت او) كودكانه رفتار نمايد".[دو عامل دیگر تربیت فرزند (دوران مدرسه و اجتماع) چون عامل اوّل قرار دارند، هرچند از اهمیت لازم برخوردارند اما مواظبت اولیه، در هوشیاری فرزند تأثیر بسزایی دارد. نیز مواظبت در دوره مدرسه و انتخاب دوستان مناسب و افرادی که صلاحیت اخلاقی بالایی دارند، بر امنیت خاطر می‌افزاید تا وقتی وارد اجتماع شود، دغدغه خاطری پیش نیاید.
۴ـ اظهار محبت:
اولین نیاز روانی کودک و نوجوان مهر و محبت و دوست داشتن آن‌ها است. هر کودک و نوجوانی برای داشتن احساس امنیت، باید مورد محبت قرار گیرد. ابراز محبت، موجب دلگرمی و علاقه‌مندی به شما وزندگی خواهد شد. احساس امنیت در نوجوان سبب می‌شود زمینه پیوند شما با او توسعه یابد. در این رابطه رفتار صحیح دینی را بیاموزد. رابطه مهرآمیز همراه باگذشت و مدارا، با همگان و به‌خصوص با کودکان و نوجوانان قوی‌ترین و پرجاذبه‌ترین و سازنده‌ترین رابطه‌ها است. البته زیاده‌روی در محبت برای فرزند زیان‌بار است.
۵ـ جهت‌دهی مثبت به احساسات:
کم‌اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از رفتارها و کارهای ارزشی و پسندیده آنان، سبب می‌شود که آن‌ها به خود دلگرم شوند، احساس ارزشمندی نمایند. تقویت احساسات و ارزش‌های مثبت، یکی از مؤثرترین عوامل برای جهت‌دهی به گرایش‌های دینی فرزندان محسوب می‌شود.
۶ـ درونی کردن ارزش‌های دینی و اخلاقی:
آموزش مفاهیم دینی و یافتن بینش صحیح یک‌چیز است و پذیرش و عمل کردن به آن چیز دیگر است. باید سعی نمود نوجوان و جوان به‌صورت خودآگاه عامل به دستورات اخلاقی و دینی شود. دین‌باوری و عشق و علاقه به ارزش‌های دینی از درون او بجوشد، در این صورت رفتارهای مذهبی و دینی، ماندنی و پایدار خواهد شد.
منابع
- .نهج الفصاحه ، کلمهء ۴۵۱.
- .عبدالعظیم کریمی ( و رضا فرهادیان ، دکتر غلامعلی حدادعادل ، دکتر فرخنده مفیدی )، آنچه درباره کودک و نوجوان باید .بدانیم ، ناشر، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی - قم ، ج۷ ، ص ۷۷.