چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

محمدعیسی جعفری[1]

چکیده

تجربة عرفانی به‌لحاظ تعلق آن به حوزة دینی و در مواردی، غیردینی و به‌دلیل رهاوردهای معنوی و گاهی معرفتی آن، اهمیت ویژه‌ای یافته است. به همین دلیل ضرورت بحث و آگاهی از تجربه عرفانی اسلامی نیز نمایان می‌گردد. نوشتار پیش‌ رو با عنایت به این پرسش‌ که «ماهیت تجربة عرفانی اسلامی چیست و ویژگی‌های آن کدام است» کوشیده است با تحلیل محتوا و توصیف داده‌های عرفانی پاسخی مناسب برای آن بیابد. برای این منظور نخست، ماهیت تجربة عرفانی اسلامی بر اساس هستی‌شناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی عرفان اسلامی تبیین و سپس ویژگی‌های آن تعریف شده است. بر این اساس، تجربة عرفانی اسلامی در پیوند با جهان بیرون از وجود تجربه‌گر معنا پیدا می‌کند. این پیوند، به آن، ویژگی همگانی‌بودن را می‌دهد؛ هرچند به‌لحاظ قابلیت‌های فردی تجربه‌گر، ویژگی افتراقی دارد. برابری مراتب وجودی انسان با مراتب جهان، ویژگی طولی‌بودن و واقع‌نمایی این تجارب را به‌دست می‌دهد. دشواریابی، ویژگی دیگر تجربه عرفانی اسلامی است که گاهی با بیان‌ناپذیری اشتباه گرفته می‌‌شود و نیز، ویژگی زمینه‌مندی که تنها در تجارب صوری وجود دارد، زمینة خطا را برای تجربه‌گر فراهم می‌آورد؛ اما این خطاها با سنجه‌های خاصی، تشخیص‌پذیر و از تجارب صحیح جدا می‌شوند.

بدین ترتیب، نوشتار حاضر با ارائة تحلیل و تبیین خاصی از تجربه عرفانی اسلامی، ویژگی‌های متفاوتی از دیگر تجارب عرفانی، به‌دست می‌دهد.

 

 

Nature and characteristics of Islamic mystical experience

Mohammad Essa Jafari[2]

Abstract:

The mystical experience is important in terms of belonging to the religious and, in some cases, non-religious domain, and also because of its spiritual and epistemic consequence. This reason appears the necessity of discussing and understanding the Islamic mystical experience. The present paper, by asking the question "What is the nature of Islamic mystical experience and its characteristics," has tried to find an appropriate answer to it by analyzing the content and describing the mystical data. For this purpose, the nature of Islamic mystical experience is explained on the basis of ontology, cosmology, and anthropology of Islamic mysticism, and then its characteristics are defined. Accordingly, Islamic mystical experience is related to the outside world of empiricist. This Feature gives us the attribute of universality, although it has a differential property with respect to the individual capabilities of the empiricist. The equality of the existential levels of man with degrees of the universe yields the characteristic of the possession and realization of these experiences. Difficulty is another characteristic of the Islamic mystical experience, which is sometimes confused with Ineffability. Also, the context-based feature that exists only in formal experiences provides a field of error for the empiricist, but these errors are separated by certain measures. Thus, the present paper, by presenting a specific analysis and explanation of the Islamic mystical experience, provides different characteristics of other mystical experiences.

 

[1].  دکترای عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب، mijafari@gmail.com.

[2] . PHD in Islamic mysticism, University of Religions and Denominations.

 

 

جهت دانلود فایل pdf متن مقاله، به پیوست مراجعه فرمایید.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

سیرۀ اخلاقی رفتاری امام حسین (علیه السلام) و یارانش در جریان واقعۀ کربلا: (الگو و معیاری اخلاقی- رفتاری برای یک زندگی معنادار)

سیرۀ اخلاقی رفتاری امام حسین (علیه السلام) و یارانش در جریان واقعۀ کربلا: (الگو و معیاری اخلاقی- رفتاری برای یک زندگی معنادار)

ویژگی‌های زندگی معنادار نیز در سیرة امام علیهم السلام عمق داشتن و مهم بودن زندگی، هدف‌مداری، خودآگاهی و داشتن تصویری شفاف از اعمال خویش، اخلاقی بودن و رعایت ارزش‌ها و اصول اخلاقی در زندگی و بهره‌مندی از انسجام اخلاقی است؛ موفقیت‌آمیز بودن زندگی و نیل به برخی توفیقات در زندگی و خداباوری یا دین‌دار بودن زندگی ایشان و یارانش، نمود چشمگیری داشته و شواهد بسیاری برای آن وجود دارد؛ بنابراین امام علیه السلام و یاران باوفایش، الگوها و قهرمانان همیشگی زندگی معنادار هستند.
بررسی شیوه‌های تبلیغی حضرت نوح بر اساس نگرش قرآن

بررسی شیوه‌های تبلیغی حضرت نوح بر اساس نگرش قرآن

در میان پیامبران الهی، حضرت نوح (علیه السلام) جایگاهی ویژه‌ای در امر تربیت انسان و تبلیغ رسالت الهی دارد. طی بررسی‌‌های این مقاله، دعوت چهره‌‌‌به‌چهره و نهان یا آشکار، بیان صریح عقاید، مداومت در تبلیغ، بهره‌برداری از تمام فرصت‏ها و شیوه‏ها، نصیحت و خیرخواهی، عدم درخواست مزد، پرهیز از نومیدى و یأس، آزادمنشی در دعوت، برخورد استدلالى و منطقى، یادآورى نعمت‏هاى الهی، روش تبشیر و انذار، روش جدال احسن، پاسخ آرام و منطقى به شبهات و تهمت‏ها، برخی از روش‌های تبلیغی این پیامبر الهی را تشکیل می‌‌دهند که در این پژوهش سعی در کشف و تبیین آنها شده است
واكاوي مسئله جواز اقناع اندیشه مخاطب در تبلیغ دینی ناظر به منابع فقهي

واكاوي مسئله جواز اقناع اندیشه مخاطب در تبلیغ دینی ناظر به منابع فقهي

اقناع، فرایندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با تأثیرگذاری بر مخاطب است. بر اساس تعاریف، تبیین‌ها و شیوه‌های اقناعی موجود که برخاسته از دنیای غرب است و با اذعان برخی از اندیشمندان عرصه ارتباطات، تأثیرگذاری اقناعی در بسیاری از موارد در وضعیتی تحمیلی و با فریب اقناعی حاصل می‌شود.
بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی در مجموعۀ تلویزیونی «ماه‌‌عسل»؛ با تأکید بر سواد رسانه‌‌ای

بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی در مجموعۀ تلویزیونی «ماه‌‌عسل»؛ با تأکید بر سواد رسانه‌‌ای

هدف اصلی پژوهش حاضر، بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی (شامل مؤلفه‌‌های سبک زندگی اسلامی) در مجموعۀ ‌‌تلویزیونی ‌‌«ماه‌‌ عسل» و نیز تحلیل میزان تأثیر این مجموعه بر ارتقای سطح سواد رسانه‌‌ای مخاطب است.
چیستی، چرایی و ضرورت سواد رسانه‌ای برای مبلغان

چیستی، چرایی و ضرورت سواد رسانه‌ای برای مبلغان

زندگي بشر در دنياي معاصر، محصور رسانه‌ها واقع شده كه به‌عنوان مهم‌ترین ابزار انتقال، به‌طور مداوم ساختار وجودي مخاطبان را هدف قرار داده‌اند؛ در این راستا با توجه به جنگ نرم، مبلغان ديني ناگزيرند جهت نشر معارف اسلامي به سواد ‌رسانه‌ای مجهز شوند.

پر بازدیدترین ها

بررسی شیوه‌های تبلیغی حضرت نوح بر اساس نگرش قرآن

بررسی شیوه‌های تبلیغی حضرت نوح بر اساس نگرش قرآن

در میان پیامبران الهی، حضرت نوح (علیه السلام) جایگاهی ویژه‌ای در امر تربیت انسان و تبلیغ رسالت الهی دارد. طی بررسی‌‌های این مقاله، دعوت چهره‌‌‌به‌چهره و نهان یا آشکار، بیان صریح عقاید، مداومت در تبلیغ، بهره‌برداری از تمام فرصت‏ها و شیوه‏ها، نصیحت و خیرخواهی، عدم درخواست مزد، پرهیز از نومیدى و یأس، آزادمنشی در دعوت، برخورد استدلالى و منطقى، یادآورى نعمت‏هاى الهی، روش تبشیر و انذار، روش جدال احسن، پاسخ آرام و منطقى به شبهات و تهمت‏ها، برخی از روش‌های تبلیغی این پیامبر الهی را تشکیل می‌‌دهند که در این پژوهش سعی در کشف و تبیین آنها شده است
سیرۀ اخلاقی رفتاری امام حسین (علیه السلام) و یارانش در جریان واقعۀ کربلا: (الگو و معیاری اخلاقی- رفتاری برای یک زندگی معنادار)

سیرۀ اخلاقی رفتاری امام حسین (علیه السلام) و یارانش در جریان واقعۀ کربلا: (الگو و معیاری اخلاقی- رفتاری برای یک زندگی معنادار)

ویژگی‌های زندگی معنادار نیز در سیرة امام علیهم السلام عمق داشتن و مهم بودن زندگی، هدف‌مداری، خودآگاهی و داشتن تصویری شفاف از اعمال خویش، اخلاقی بودن و رعایت ارزش‌ها و اصول اخلاقی در زندگی و بهره‌مندی از انسجام اخلاقی است؛ موفقیت‌آمیز بودن زندگی و نیل به برخی توفیقات در زندگی و خداباوری یا دین‌دار بودن زندگی ایشان و یارانش، نمود چشمگیری داشته و شواهد بسیاری برای آن وجود دارد؛ بنابراین امام علیه السلام و یاران باوفایش، الگوها و قهرمانان همیشگی زندگی معنادار هستند.
واكاوي مسئله جواز اقناع اندیشه مخاطب در تبلیغ دینی ناظر به منابع فقهي

واكاوي مسئله جواز اقناع اندیشه مخاطب در تبلیغ دینی ناظر به منابع فقهي

اقناع، فرایندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با تأثیرگذاری بر مخاطب است. بر اساس تعاریف، تبیین‌ها و شیوه‌های اقناعی موجود که برخاسته از دنیای غرب است و با اذعان برخی از اندیشمندان عرصه ارتباطات، تأثیرگذاری اقناعی در بسیاری از موارد در وضعیتی تحمیلی و با فریب اقناعی حاصل می‌شود.
بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی در مجموعۀ تلویزیونی «ماه‌‌عسل»؛ با تأکید بر سواد رسانه‌‌ای

بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی در مجموعۀ تلویزیونی «ماه‌‌عسل»؛ با تأکید بر سواد رسانه‌‌ای

هدف اصلی پژوهش حاضر، بازشناسی مؤلفه‌‌های تربیتی-دینی (شامل مؤلفه‌‌های سبک زندگی اسلامی) در مجموعۀ ‌‌تلویزیونی ‌‌«ماه‌‌ عسل» و نیز تحلیل میزان تأثیر این مجموعه بر ارتقای سطح سواد رسانه‌‌ای مخاطب است.
چیستی، چرایی و ضرورت سواد رسانه‌ای برای مبلغان

چیستی، چرایی و ضرورت سواد رسانه‌ای برای مبلغان

زندگي بشر در دنياي معاصر، محصور رسانه‌ها واقع شده كه به‌عنوان مهم‌ترین ابزار انتقال، به‌طور مداوم ساختار وجودي مخاطبان را هدف قرار داده‌اند؛ در این راستا با توجه به جنگ نرم، مبلغان ديني ناگزيرند جهت نشر معارف اسلامي به سواد ‌رسانه‌ای مجهز شوند.
Powered by TayaCMS