نقدی برعرفان کیهانی با تکیه بر آموزه‌های نهج‌البلاغه

نقدی برعرفان کیهانی با تکیه بر آموزه‌های نهج‌البلاغه

حسنعلی یزدانی جزی[1]

محسن خوش فر[2]

چکیده

نیاز انسان به‌معنویت، با نگاهی نواندیشانه، عامل مهمی برای ظهور و بروز عرفان‌های جدید در جوامع بشری شده است. انزجار از مادی‌گرایی، دنیاطلبی و عطش روزافزون به‌معنویت در بین افراد جامعه از یک‌سو و انگیزه‌های سوداگرایانه برخی جریان‌ها یا افراد فرصت‌طلب از دیگر سوی، عاملی برای نضج و رشد عرفان‌های کاذب و انحرافی گردیده است. در این راستا عرفان کیهانی نیز، با مقاصد انحرافی و شیطانی توانسته است تعداد زیادی از افراد روشنفکر و تحصیل‌کرده ما را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. تحلیل منطقی و نقد صحیح این جریان، منطبق با معارف و آموزه‌های کتاب شریف نهج‌البلاغه، می‌تواند ضمن جلوگیری از توسعه این جریان انحرافی، باعث نجات و دستگیری راه‌یافتگان، در این مسیر خطرناک باشد. در این مقاله سعی شده، ابتدا سخنان بنیان‌گذار عرفان کیهانی بیان و سپس با استناد به کلمات امام علی 7، به‌عنوان پرچم‌دار عرفان اسلامی، با روشی انتقادی - تطبیقی به‌‌نقد و تحلیل موضوعات پرداخته شود. این مقاله توانسته است، با توجه به تبیین مؤلفه‌های موجود در عرفان اسلامی منطبق با آموزه‌های نهج‌البلاغه، از قبیل امکان شناخت خداوند، جایگاه صفات الهی، معاد و احوال قیامت و شیطان و ضرورت تبری جستن از او، انحراف موجود در عرفان کیهانی را رصد، اثبات و به رشته تحریر در آورد.

واژگان کلیدی: امام علی، نهج‌البلاغه، عرفان، طاهری، عرفان کیهانی.

 

 

A critique of cosmic mysticism based on the teachings of Nahj al-Balagh

Hassan Ali Yazdani Jazi[3], Mohsen Khoshfar[4]

Abstract:

The need to spirituality, with an enlightened look, is an important factor in the emergence of new mystic movements in human societies. In other words, the disgust from materialism and the fervor or the thirst for humanity among the people on the one hand, and the utilitarian motives of some movements on the other hand, has serious contribution to the development of false and deviant mysticism. In this regard, the cosmic mysticism has been able to influence many of enlightened thinkers and educated people with diverse and evil intentions. The logical analysis and correct critique of this movement, in accordance with the teachings and Nahjol Balagh, can prevent the development of this deviant movement. In this article, first, the words of the founder of cosmic mysticism are expressed and then, referring to the words of Imam Ali (as), as the founder of Islamic mysticism, are analyzed with a critical-comparative approach. This article has been able to observe the deviation of cosmic mysticism, explaining the components of Islamic mysticism in accordance with the teachings of Nahj al-Balaghah, such as the possibility of recognizing God, the place of divine attributes, resurrection, Satan and the necessity of escaping from him.

Key words: Imam Ali (as), Nahj al-Balagha, mysticism, Taheri, cosmic mysticism (Erfan Kayhani).

 

[1]. دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم

[2]. دکتری تفسیر تطبیقی جامعه المصطفی قم.

[3] . Master student in the University of Quran and Hadith in Qom.

[4] . Ph.D. of Comparative interpretation in al-Mustafa international university.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

جايگاه انسان كامل در نظام هستي از منظر عرفا

جايگاه انسان كامل در نظام هستي از منظر عرفا

اين نوشتار با روش توصيفي-تحليلي به جايگاه انسان كامل در نظام هستي ا ز منظر عارفان مسلمان پرداخته است. از منظر آنان انسان كامل، خليفه حق‌تعالي، قطب عالم امكان و واسطه دريافت فيض از حق‌تعالي است. به عقيده بسياري از عرفا، انسان كامل به منزله روح عالم هستي مي‌ماند؛ همان‌گونه که روح امور بدن را تدبير مي‌كند، انسان كامل هم امور عالم را تدبير مي‌نمايد؛ گرچه به لحاظ بشري خود وي توجه نداشته باشد. هرگاه انسان كامل از عالم دنيا به عالم آخرت منتقل شود، خزائن الهي نيز به آن عالم منتقل خواهند شد، بساط عالم ماده جمع خواهد شد و رستاخيز قيام خواهد كرد. اين باور اهل تصوف، با عقايد شيعي، بسيار هماهنگ است؛ زيرا روايات شيعي نيز در اين معنا، صراحت دارد كه هرگاه حجت خدا از روي زمين ارتحال يابد، زمين متلاشي خواهد شد؛ ويژگي‌هاي كه از زبان اهل تصوف براي اهليبت بيان شده است، حاكي از اين مطلب است كه از منظر آنان انسان كامل، منطبق بر اهلبيت (ع) مي‌شود.
حقيقت متعالي و تعينات آن

حقيقت متعالي و تعينات آن

حقيقت متعالي، حقيقتي است كه از هر قيدي رها است؛ از اين حقيقت به غيب الغيوب و هويت مطلقه و وجود من حيث هو هو، نيز تعبير كرده‌اند. اين حقيقت در مرتبه اطلاق هيچ حكمي را نمي‌پذيرد، به همه موجودات نسبت يكسان دارد؛ اما از لازمه آن، علم به ذات و شعور به كمال ذاتي و اسمائي است. علم به ذات موجب، افتادن بي‌تعين در دام تعين مي‌شود.
جایگاه عقل در نظام سلوکی عرفا

جایگاه عقل در نظام سلوکی عرفا

عقل در نظام سلوکی عرفا، دارای دو جایگاه مجزا است. عقل در مراحل ابتدایی سلوک هدایتگر، راهگشا و روشنگر است؛ اما در مراحل عالی‌تر سلوکشان هدایتگری و راهبری از عقلانیت و تعقل جدا می‌شود؛ در این راستا باید توجه داشت که منزلت عقل نفی نمی‌شود، بلکه عقلانیت در صیرورت وجودی عارف به امری فراعقلی و نه غیرعقلی تبدّل و تحول می‌یابد. متاسفانه نزد برخی راهروان طریق سلوک این امر به مثابه ضد عقلی بودن تعالیم عرفانی تلقی می‌شود، حال آن‌که میان امر فراعقلی و امر غیر عقلی تفاوت و تمایز معناداری است که می بایست مورد توجه و تأمل عرفان پژوهان و سالکان راه قرار گیرد؛ در این مقاله ضمن پرداختن به مفهوم انسان‌شناختی و وجودشناختی مفهوم عقل، به تفاوت و تمایز میان این دو ساحت اشاره و لوازم معرفت شناختی آن استخراج خواهد شد.
الگو رویش اعتقادی افراد و جریانات از منظر قرآن کریم

الگو رویش اعتقادی افراد و جریانات از منظر قرآن کریم

قرآن کریم با استفاده از آیات خویش انسان را به‌سوی کمال سوق می‌دهد؛ پس باید بر طبق این فرمان‌ها روند زندگی را در مسیر رویش قرارداد. با بررسی و تحلیل الگوی رویش می‌توان اصلی‌ترین نقش را در خود فرد و آن جامعه جستجو کرد که ایمان را در درون خویش حس نمودند و فطرتشان علی‌رغم، القائات منفی افراد دیگر، ایشان را به این مسیر نزدیک نمودند، مانند همسر فرعون که با توجه به محیطی دور از معنویات، به دیندار شد...

پر بازدیدترین ها

رشد معنوی انسان از منظر قرآن و حدیث

رشد معنوی انسان از منظر قرآن و حدیث

این پژوهش نشان می‌دهد که ایجاد رابطه درست بین فرد و مسائل خود، ایجاد رابطه درست بین فرد و دیگران و ایجاد رابطه با خدا و کسب آرامش در پرتو آن از آثار رشد معنوی است؛ همچنین، تفکر، ایمان، انجام خوبی و ترک زشتی از علل رشد معنوی و جهل، کفرورزی و پیروی از شهویات از موانع رشد معنوی است.
آسیب‌ها و تهدیدهای اختلافات مذهبی در جهان اسلام

آسیب‌ها و تهدیدهای اختلافات مذهبی در جهان اسلام

مقاله حاضر ضمن بررسی فلسفه تفاوت‌ها و تنوع‌های میان انسان‌ها، تنوع و اختلاف از دیدگاه اسلام و انواع اختلافات مذهبی را تبیین و سپس به عوامل پیدایش اختلاف و تفرقه مذاهب را به لحاظ درونی و بیرونی پرداخته و نتایج و آثار ناشی از آن را بیان می‌کند...
سنخ‌شناسی عشق در اندیشه‌ی مولوی و کریشنا مورتی

سنخ‌شناسی عشق در اندیشه‌ی مولوی و کریشنا مورتی

عشق در عرفان مولوي و کریشنامورتی اهميت والايي دارد؛ مولوی و کریشنا ویژگی‏‌هایی را برای عشق شمرده‏‌اند...
خشونت در خانواده و نگرش معنوی اسلام به آن

خشونت در خانواده و نگرش معنوی اسلام به آن

این مقاله با هدف مشخص‌کردن مفهوم خشونت و دیدگاه‌های مختلف دربارة آن و همچنین نگرش اسلام به آن انجام شده است. روش تحقیق به‌صورت کتابخانه‌ای است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد اعتقادات مذهبی، عامل مؤثری در پیشگیری از خشونت علیه زنان است...
Powered by TayaCMS