شكوفاسازى فطرت دينى

شكوفاسازى فطرت دينى

پدر و مادر وظيفه‌‌شناس بايد فرزند خود را از دوران كودكى، با خداى بزرگ آشنا كنند و با زبانى ساده و در خور فهم كودك به او درس ايمان بدهند. مرحوم فلسفى در اين باره مى‌گويد: لازم است، مربى از دوران كودكى حس مسئوليت طفل را در پيشگاه پروردگار بيدار سازد، به زبان ساده به او بفهماند كه خداوند، تو را در همه حال مى‌‌بيند و از كارهاى بد و خوب تو آگاه است و چيزى از خداوند پنهان نيست. در كارهاى خوب، به تو پاداش مى‌‌دهد و در بدى‌ها، مجازات مى‌‌كند. بايد دانست كه كودك، پيش از اينكه عقلش به شكوفايى برسد و قادر به درك مطالب علمى باشد، فطرت توحيدى و عواطف اخلاقى در ضمير او فعليت دارد و براى پذيرش تربيت، آماده است. لازم است، پدر و مادر به ارزش اين فرصت مهم توجه كنند و از بيدارى فطرت ايمانى و احساسات كودك، بيشترين استفاده را ببرند و ايمان به خدا و سجاياى اخلاقى را در او پرورش دهند.... بر اين اساس، مهم‌ترين عامل شكوفايى فطرت مذهبى كودكان، پرورش درست احساسات آنهاست؛ يعنى به كمك تقويت احساسات دينى در كودكان، فطرت خدايى آنها بيدار شود و كودكان در مسير دين‌دارى و خداشناسى قرار گيرند. منطق و استدلال‌هاى دقيق، نه تنها به كار نمى‌‌آيد، چه بسا نتيجه معكوس و زيان‌بار در پى خواهد داشت در اين باره آيت الله كاشف الغطاء درباره تربيت مذهبى فرزندش روشى به كار گرفته كه مى‌‌تواند بيان آن روشنگر اين موضوع باشد. ايشان يك شب قبل از اذان صبح، كنار بستر پسرش آمد و او را از خواب بيدار كرد و گفت: برخيز به حرم مولا على عليه‌‌السلام براى عبادت برويم! پسرش چشمان خواب‌‌آلودش را ماليد و گفت: شما برويد، من هم مى‌آيم. پدر گفت: من ايستاده‌‌ام با هم برويم. فرزندش برخاست، وضو گرفت و به اتفاق روانه شدند. جلو در حرم، فقيرى نشسته و دست نياز به سوى مردم دراز مى‌كرد.

پدر از پسر پرسيد: فرزندم! اين مرد براى چه در اينجا نشسته است؟ گفت: براى گدايى و دريافت كمك از مردم. دوباره پرسيد: فكر مى‌كنى چقدر پول از اين راه به دست مى‌آورد؟ گفت: به طور قطع نمى‌توان پيش‌‌بينى كرد، شايد مبلغى عايدش بشود و شايد هم دست خالى برگردد. پدر كه زمينه را براى گفتن مطلب مورد نظر خود آماده ديد، گفت: پسرم! ببين اين مرد فقير، براى به دست آوردن اندكى منفعت دنيايى احتمالى كه يقين هم به آن ندارد، در اين هنگام شب، اينجا آمده و دستش را دراز كرده است. اگر تو واقعا به ثواب‌هايى كه خداوند براى سحرخيزى و نماز شب خواندن معيّن فرموده، يقين دارى و گفته‌‌هاى ائمه طاهرين عليهم‌‌السلام را باور كرده‌‌اى، چرا در انجام دادن آن سستى به خود راه مى‌دهى؟ در واقع، اين پدر دانشمند و الگو، صحنه‌‌اى پديد آورد كه فطرت دينى را در ذهن فرزندش بيدار كرد، به گونه‌‌اى كه فرزندش تا آخر عمر، سحرخيزى و تهجد و نماز شب خواندن را ترك نكرد. والدين با بيدار كردن فطرت دينى كودكان، گام بزرگى در شكل‌گيرى زيرساخت‌هاى اعتقادى فرزندانشان بر مى‌دارند. مهم‌ترين عامل شكوفايى فطرت مذهبى كودكان، پرورش درست احساسات آنهاست. توجه به تفاوت‌هاى فردى همان‌گونه كه بچه‌ها از نظر ظاهر با هم متفاوت هستند، از نظر ويژگى‌هاى روحى و روانى نيز تفاوت دارند. برخى پر جنب و جوش و برخى تنبل هستند. برخى زودفهم و برخى ديرفهم هستند. از ديگر وظايف والدين است است كه در دعوت و آموزش فرزندان به نماز، به اين گونه‌گونى روحيه‌ها و احساس‌ها در فرزندان به نيكى توجه شود. آموزش تدريجى و به فراخور سن افراد يكى از نكته‌هاى مهم در امر آموزش، ياددهى گام به گام مسائل دينى و عبادى به فرزندان است. براى نمونه، امام باقر عليه‌السلام مى‌فرمايد: در سه سالگى كلمه توحيد "لااله‌الااللّه‌" را به طفل بياموزيد. در چهار سالگى " محمد رسول اللّه"‌ را به او ياد دهيد. در پنج سالگى رويش را به قبله متوجه كنيد و بگوييد سر به سجده بگذارد. در شش سالگى ركوع و سجده را به او بياموزيد و در هفت‌سالگى بگوييد دست و روى بشويد و نماز بگذارد. همچنين رسول گرامى اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله مى‌فرمايد:

به فرزندان خود در هفت سالگى امر كنيد كه نماز بخوانند، آنها را تنبيه نكنيد، ولى در سن ده سالگى اگر به حرف‌تان گوش نداد و نماز نخواند، آنها را تنبيه كنيد. از اين سخنان ارزشمند، در مى‌يابيم كه پيشوايان معصوم عليهم‌السلام تا چه اندازه براى آموزش گام به گام و بهنگام در امور دينى و عبادى اهميت مى‌گذاردند.البته تنبيه كودك بايدبه روش‌هاى گوناگون انجام پذيرد. براى نمونه، پدر با مادر در مرحله نخست به عنوان تنبيه مى‌تواند، به فرزند خود بگويد: اين كار تو را دوست ندارم، اگر اين گفتار نتيجه نداد، در مرحله دوم مى‌تواند، با فرزند خود بنا بر شرايط قهر كند يا او را از بعضى چيزهايى كه به آن علاقه‌مند است، محروم سازد. در نهايت مى‌تواند، با ظرافت ويژه‌اى اندكى او را تنبيه كند، به گونه‌اى كه هم فرزندش تنبيه شود و هم با مشكلات جسمى و روانى روبه‌رو نشود و هم پدر يا مادر دچار مشكلات شرعى مانند «ديه» نشود.

آموزش در زمان مناسب

زمان آموزش نيز بسيار مهم است. براى نمونه: زمانى كه بچه‌‌ها مشغول بازى و تفريح هستند يا برنامه مورد علاقه خود را تماشا مى‌كنند يا ميان جمعى از دوستان خود حضور دارند، آنها را به فراگيرى نماز نخوانند. در اين باره رفتار امام خمينى رحمهم‌‌الله بسيار آموزنده است.

يكى از دختران امام مى‌گويد: «امام رحمه‌‌الله از نيم ساعت به ظهر مانده، وضو مى‌گرفتند و مشغول به نماز مى‌شدند. ما هم داخل حياط بازى مى‌كرديم، يك مرتبه هم نيامدند صدا كنند، كه دخترها بايستيد براى نماز، يا بياييد پشت سر من نماز بخوانيد و..»

آموزش به هنگام كارهاى عبادى به فرزندان، بايد بر اساس زمان سنجى، درك شرايط روحى آنان و گام به گام باشد.

آموزش در مكان مناسب

والدين آگاه، بايد براى آموزش نماز به فرزندان، به مكان آموزش نيز دقت كنند؛ زيرا هر اندازه مكان‌هاى آموزشى مقدس‌تر و معنوى‌تر باشد، امكان فراگيرى ژرف و بهتر فراهم‌تر است.

سفر به اماكن متبركه بهترين لحظه‌‌ها براى آموختن احكام و معارف نماز است. همچنين بهتر است فضاى عمومى خانه را در همه حال معنوى نگاه داشت.

نصب تابلوهايى از آيه‌‌هاى قرآن، احاديث، و نيز پخش اذان و نيايش و ...، در ايجاد فضاى معنوى در خانه تأثيرگذار خواهد بود. چگونه ممكن است، با پخش نوارهاى موسيقى مبتذل يا فيلم‌هاى گمراه كننده در خانه، فرزندان گرايشى خودجوش يا آسان به يادگيرى نماز داشته باشند. ايجاد فضايى هماهنگ با نماز، در جذب فرزندان به دنياى نماز، تأثير بسزايى دارد.

داشتن صبر و حوصله كافى در آموزش

پدر و مادر وظيفه دارند، با آرامش و حوصله كافى، در تربيت و اصلاح رفتار و فرزندان خود بكوشند، به پرسش‌‌هاى آنان با دقت پاسخ دهند و از تكرار آن خسته نشوند تا قدرت فراگيرى فرزندان افزايش يابد.

آورده‌اند كه روزى پيامبر اكرم صل‌الله‌‌عليه‌‌و‌آله مى‌خواست نماز بخواند، پيامبر مى‌‌خواست تكبير بگويد، امام حسين عليه‌‌السلام كه كودكى خردسال بود، نتوانست تكبير بگويد.

رسول خدا صل‌الله‌‌عليه‌‌و‌آله با صبر و حوصله هفت مرتبه ذكر تكبير را تكرار كرد تا امام حسين عليه‌‌السلام توانست اللّه‌ اكبر را بر زبان جارى سازد».

از شروط‌ اصلى تأثيرگذارى والدين در پرورش عبادى فرزندان، صبر و حوصله است، زيرا كج‌‌خلقى و عصبانيت، سبب بيزارى فرزندان از كارهاى عبادى و مذهبى مى‌‌شود.

منبع: مجله طوبي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

جايگاه انسان كامل در نظام هستي از منظر عرفا

جايگاه انسان كامل در نظام هستي از منظر عرفا

اين نوشتار با روش توصيفي-تحليلي به جايگاه انسان كامل در نظام هستي ا ز منظر عارفان مسلمان پرداخته است. از منظر آنان انسان كامل، خليفه حق‌تعالي، قطب عالم امكان و واسطه دريافت فيض از حق‌تعالي است. به عقيده بسياري از عرفا، انسان كامل به منزله روح عالم هستي مي‌ماند؛ همان‌گونه که روح امور بدن را تدبير مي‌كند، انسان كامل هم امور عالم را تدبير مي‌نمايد؛ گرچه به لحاظ بشري خود وي توجه نداشته باشد. هرگاه انسان كامل از عالم دنيا به عالم آخرت منتقل شود، خزائن الهي نيز به آن عالم منتقل خواهند شد، بساط عالم ماده جمع خواهد شد و رستاخيز قيام خواهد كرد. اين باور اهل تصوف، با عقايد شيعي، بسيار هماهنگ است؛ زيرا روايات شيعي نيز در اين معنا، صراحت دارد كه هرگاه حجت خدا از روي زمين ارتحال يابد، زمين متلاشي خواهد شد؛ ويژگي‌هاي كه از زبان اهل تصوف براي اهليبت بيان شده است، حاكي از اين مطلب است كه از منظر آنان انسان كامل، منطبق بر اهلبيت (ع) مي‌شود.
حقيقت متعالي و تعينات آن

حقيقت متعالي و تعينات آن

حقيقت متعالي، حقيقتي است كه از هر قيدي رها است؛ از اين حقيقت به غيب الغيوب و هويت مطلقه و وجود من حيث هو هو، نيز تعبير كرده‌اند. اين حقيقت در مرتبه اطلاق هيچ حكمي را نمي‌پذيرد، به همه موجودات نسبت يكسان دارد؛ اما از لازمه آن، علم به ذات و شعور به كمال ذاتي و اسمائي است. علم به ذات موجب، افتادن بي‌تعين در دام تعين مي‌شود.
جایگاه عقل در نظام سلوکی عرفا

جایگاه عقل در نظام سلوکی عرفا

عقل در نظام سلوکی عرفا، دارای دو جایگاه مجزا است. عقل در مراحل ابتدایی سلوک هدایتگر، راهگشا و روشنگر است؛ اما در مراحل عالی‌تر سلوکشان هدایتگری و راهبری از عقلانیت و تعقل جدا می‌شود؛ در این راستا باید توجه داشت که منزلت عقل نفی نمی‌شود، بلکه عقلانیت در صیرورت وجودی عارف به امری فراعقلی و نه غیرعقلی تبدّل و تحول می‌یابد. متاسفانه نزد برخی راهروان طریق سلوک این امر به مثابه ضد عقلی بودن تعالیم عرفانی تلقی می‌شود، حال آن‌که میان امر فراعقلی و امر غیر عقلی تفاوت و تمایز معناداری است که می بایست مورد توجه و تأمل عرفان پژوهان و سالکان راه قرار گیرد؛ در این مقاله ضمن پرداختن به مفهوم انسان‌شناختی و وجودشناختی مفهوم عقل، به تفاوت و تمایز میان این دو ساحت اشاره و لوازم معرفت شناختی آن استخراج خواهد شد.
الگو رویش اعتقادی افراد و جریانات از منظر قرآن کریم

الگو رویش اعتقادی افراد و جریانات از منظر قرآن کریم

قرآن کریم با استفاده از آیات خویش انسان را به‌سوی کمال سوق می‌دهد؛ پس باید بر طبق این فرمان‌ها روند زندگی را در مسیر رویش قرارداد. با بررسی و تحلیل الگوی رویش می‌توان اصلی‌ترین نقش را در خود فرد و آن جامعه جستجو کرد که ایمان را در درون خویش حس نمودند و فطرتشان علی‌رغم، القائات منفی افراد دیگر، ایشان را به این مسیر نزدیک نمودند، مانند همسر فرعون که با توجه به محیطی دور از معنویات، به دیندار شد...

پر بازدیدترین ها

رشد معنوی انسان از منظر قرآن و حدیث

رشد معنوی انسان از منظر قرآن و حدیث

این پژوهش نشان می‌دهد که ایجاد رابطه درست بین فرد و مسائل خود، ایجاد رابطه درست بین فرد و دیگران و ایجاد رابطه با خدا و کسب آرامش در پرتو آن از آثار رشد معنوی است؛ همچنین، تفکر، ایمان، انجام خوبی و ترک زشتی از علل رشد معنوی و جهل، کفرورزی و پیروی از شهویات از موانع رشد معنوی است.
آثار ترک دعا در زندگی

آثار ترک دعا در زندگی

ترك دعا از روى تكبّر حرام و از گناهان كبيره است كه ترك كننده به حكم قرآن كريم مستحق كيفر جهنم خواهد بود؛ با این حال در زندگی دنیوی نیز، ترک دعا آثار بد و نکبت‌بار را به همراه دارد که در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می‌شود...
بررسي مفهوم شخصيت و ابعاد «خود» با تاكيد بر منابع اسلامي ʁ)

بررسي مفهوم شخصيت و ابعاد «خود» با تاكيد بر منابع اسلامي (1)

مقاله حاضر مي‌كوشد با استعانت از مباني انسان‌شناسي موجود در منابع اسلامي به مقايسه تطبيقي اين مباني با مباني مكتب روان‌شناسي انسان‌گرايي مازلو بپردازد و در اين راستا با نمایش تصويري روشن‌تر از انسا‌ن‌شناسي اسلامي، به رهيافتي روان‌شناختي نيز دست يابد.
بررسی تأثیر فرقه تصوف در امنیت جمهوری اسلامی ایران

بررسی تأثیر فرقه تصوف در امنیت جمهوری اسلامی ایران

ايستادگي تصوف در برابر ائمه اطهارعلیهم السلام مخالفت با سيره و روش آنها نشانه اوج تضاد با تفکرات اسلامي در دوران آغازين رشد اين جريان بوده است. خرده‌گيري تصوف بر ائمه علیهم السلام تا جايي پيش رفته که ...
جايگاه آرامش در معارف اسلامی

جايگاه آرامش در معارف اسلامی

این مقاله کوششی برای توضیح و تبیین آرامش و عوامل ایجاد آن است. در این راستا، علاوه بر استناد به آیات و روایات اسلامی به معنا و چیستی آرامش در عرفان اسلامی نیز اشاره رفته است...
Powered by TayaCMS