سید جمال‌الدین اسد آبادی، اسلام‌خواهِ شجاعِ مبارزِ بزرگ

نویسنده: عباس بابکی

استاد حوزه و دانشگاه

به مناسبت سالروز وفات سید جمال‌الدین اسدآبادی در 19 اسفند 1275 شمسی:

امروز (۱۹ اسفند)، سالروز میلاد مردیست که زندگی اش در راه بیداری امت اسلامی و مبارزه با استعمار و استبداد گذشت، سید جمال الدین اسد آبادی شخصیتی که به عنوان یکی از پیشگامان بیداری اسلامی، همواره مورد توجه رهبر انقلاب اسلامی، بوده است. مقام معظم رهبری در سخنرانی‌های متعدد، به نقش سیدجمال در بیداری اسلامی و تأکید او بر وحدت مسلمانان اشاره کرده‌اند.

رهبر انقلاب در یکی از بیانات خود فرموده‌اند:

1- «سیدجمال الدین اسدآبادی از جمله کسانی بود که خطر استعمار را به خوبی درک کرد و برای بیداری ملت‌های اسلامی تلاش فراوانی نمود. او فهمید که تنها راه نجات، وحدت و همبستگی میان مسلمانان است.»[1]

رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران با اشاره به پیشقدم بودن سید جمال در مبارزه با استعمار می فرماید:

2- «سید جمال کسی بود که برای اولین بار بازگشت به اسلام را مطرح کرد کسی بود که مسئله حاکمیت را و خیزش و بعثت جدید اسلام را اولین بار در فضای عالم به وجود آورد…او مطرح کننده، به وجود آورنده و آغازگر بازگشت به حاکمیت اسلام و نظام اسلام است. این را نمی‌شود دست کم گرفت و سید جمال را نمی‌شود باکس دیگری مقایسه کرد.

در عالم مبارزات سیاسی، او اولین کسی است که سلطه استعماری را برای مردم مسلمان آن زمان معنا کرد قبل از سید جمال چیزی به نام سلطه استعماری برای مردم مسلمان حتی شناخته‌شده نبود»[2]

حضرت آیت الله خامنه ای با تمجید از شجاعت و مبارز بودن سید جمال، به نقش شاگردان سید نیز اشاره می کند:

3- «سید جمال‌الدین بزرگ، آن مرد اسلام‌خواهِ شجاعِ مبارزِ بزرگ، بهترین جائی را كه برای مبارزات خود توانست پیدا كند، مصر بود؛ بعد هم شاگردان او، محمد عبده و دیگران و دیگران.»[3]

البته حرکت اصلاحی و مبارزاتی سید جمال‌الدین با وجود همه محسنات، مانند نهضت امام خمینی (ره) کامل نبوده است و نقصی نیز داشته که رهبری انقلاب اسلامی به خوبی به آن اشاره کرده اند.

مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:

4- «مصلحان اسلامی و متفکرانی که در ۱۵۰ سال گذشته، تحت تأثیر عوامل گوناگون قیام کرده و پرچم دعوت اسلامی و احیا و تفکر اسلامی را بر دوش گرفتند؛ از قبیل سید جمال الدین و محمد اقبال و دیگران. با همهٔ خدمات ارجمند و گران بهایشان، همگی این نقص بزرگ را در کار خود داشتند که به جای برپا کردن یک انقلاب اسلامی، به یک دعوت اسلامی اکتفا کردند و اصلاح جوامع مسلمان را نه با قوت و قدرت انقلاب که با تلاش روشنفکرانه و فقط با ابزار قلم و زبان جست وجو کردند.»[4]

 پی‌نوشت‌ها:

[1] بیانات رهبر انقلاب، ۱۳۷۸/۰۵/۱۲

[2] روزنامه جمهوری اسلامی در ۳۰ خرداد ۱۳۶۰

[3] خطبه های نماز جمعه ۱۳۸۹/۱۱/۱۵

[4] پیام به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، ۱۳۶۹/۰۳/۱۰