آداب و فواید عزلت

قال الصّادق (علیه السلام): صاحب العزلة مُتَحَصّن بحصن اللَّه تعالی و متحرّس بحراسته. فیاطوبی لمن تفرّد به سرّاً و علانیة و هو یحتاج الی عشر خصال: عِلم الحقّ و الباطل و حبّ الفقر و اختیار الشّدّة و الزّهد و اغتنام الخلوة و النّظر فی العواقب و رؤیة التّقصیر فی العبادة مع بذل المجهود و ترک العجب و کثرة الذّکر بلاغفلة فانّ الغفلة مصطاد الشّیطان و رأس کلّ بلیّة و سبب کلّ حجاب و خلوة البیت عمّا لایحتاج الیه فی الوقت. قال عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام): اخزن لسانک بعمارة قلبک و لیسعک بیتک و احذر من الرّبا و فضول معاشک و ابک علی خطیئتک و فرّ من النّاس فرارک من الاسد، فانّهم کانوا دواء فصاروا الیوم داء، ثمّ اتّق اللَّه تعالی متی شئت. قال ربیع بن خثیم: ان استطعت ان تکون [الیوم] فی موضع لاتَعرِف و لاتُعرَف فافعل، ففی العزلة صیانة الجوارح و فراغ القلب و سلامة العیش و کسر سلاح الشّیطان و مجانبة من کلّ سوء و راحة القلب؛ و ما من نبیّ و لا وصیّ الّا و اختار العزلة فی زمانه امّا فی ابتدائه و امّا فی انتهائه.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: صاحب عزلت، در دژ محکم خداوند تعالی پناه جسته و در حفاظت اوست، پس خوشا به حال کسی که در خفا و آشکار با او باشد. صاحب عزلت نیازمند خصلت است: شناختن حق و باطل؛ عشق به فقر؛ برگزیدن سختی؛ زهد؛ خلوت‌گزیدن و در عواقب امور اندیشیدن؛ دیدن کوتاهی خویش در عبادت؛ در عین حال که تمام توان خود را در عبادت به‌کار بندد؛ دوری از خودپسندی؛ بسیاریِ ذکر خداوند که غفلت در آن نباشد، چراکه غفلت، دام شیطان است و اساس هر بلا و سبب هر دوری و خانه را از هر آنچه بدان نیاز نیست تهی‌کردن. عیسی بن مریم (علیه السلام) فرمود: زبانت را (از سخن غیرضروری) باز دار تا قلبت آباد شود و در خانه بنشین و از ربا و بیش از نیاز زندگی است بپرهیز و بر گناهت گریه کن و از مردم بگریز؛ چنان‌که از شیر می‌گریزی؛ زیرا که آنان در گذشته درمان بوده‌اند و امروز عامل بیماری‌اند. پس (چون چنین کنی) هرگاه که خواهی به دیدار خدا بشتاب. ربیع‌بن‌خثیم گوید: اگر می‌توانی که نه کس را بشناسی و نه کسی تو را بشناسد، چنین کن چرا که صیانت اعضای بدن از کارهای بیهوده و فراغت قلب و سلامت و درستی زندگی و شکستن سلاح شیطان و دوری از هر بدی و آسایش قلب، در عزلت نهفته است. هر پیامبر و جانشین پیامبری، عزلت اختیار کرد؛ چه در آغاز عمر خویش و چه در فرجام آن.

برگرفته از مصباح الشریعه