1. علائم و نشانه ها
-اضطراب و پریشانی دائم،
-به سر بردن دائمی در نگرانی، ناراحتی و عذاب،
-احساس نوعی پستی در خود،
-فخرفروشی،
-مسخره کردن و بدزبانی،
-میل به شکستن، خراب کردن و نابود کردن اشیاء،
-پنهان کردن حس حقارت با گوشزد کردن خطا و اشتباه دیگران،
-فرار از مدرسه و خانه،
-بلندپروازی و تکبر،
-تملق و چاپلوسی،
-گوشه‌گیری و انزوا، خاموشی و سکوت زیاد،
-احساس ناکامی،
-حس جاه‌طلبی شدید،
-کوچک شمردن خود،
-دلیل‌تراشی برای توجیه ناتوانی خود در انجام کارها،
-متوجه کردن سرزنش و مسئولیت اشتباهات و خطاهای خود به دیگران،
-وابسته کردن خود به یک فرد موفق(به‌منظور به خود وابسته کردن آن موفقیت‌ها)،
-گریزان بودن از موقعیت‌ها و فرصت‌هایی که آشکار می‌کنند ضعف او را،
-خیالباف و رویایی،
-سعی در سرکوب حس حقارت،
-شیوه رفتاری کودک سرکوب شده برخلاف میلش،
-دارای طبعی ناپایدار،
-مشکل بودن تحمل ناکامی،
-حسادت،
-برخورداری از اعتماد به نفس و نیروی خوداتکایی بسیار ضعیف،
-بزرگ‌نمائی خود و برخ کشیدن.
2. عوامل پدید آورنده
-کمبود مهر و محبت از سوی والدین و دیگران،
-تأمین نشدن نیازهای اساسی کودک،
-تمسخر و تحقیرهای نابجای والدین و دیگران،
-محبت نابجا،
-محرومیت از غذای خوب، لباس، امکانات تفریحی، تحصیلی و...
-نفرت و ابراز بیزاری از سوی والدین،
-رفتار خشونت‌آمیز و بی‌رحمانه با کودک،
-تنبیه نابجای بدنی و لفظی،
-نداشتن استعداد کافی برای موفقیت درزمینهٔ های
مختلف تحصیلی، اجتماعی و...
-داشتن نقایص جسمانی و روانی،
-احساس ناکامی و عدم موفقیت،
-ملامت و سرزنش کودک،
-حس جاه‌طلبی شدید در کودک،
-اعمال زور و وادار کردن به انجام کاری خارج از توان کودک،
تقویت نشدن حس اعتمادبه‌نفس و خوداتکایی در کودک،
-سرکوفت زدن و شمردن برتری‌های دیگران برای کودک،
-توهین، عدم توجه و احترام به شخصیت کودک.
3.چگونگی عملکرد
-شناخت علت و ریشه احساس حقارت در کودک،
-بکار بردن موازین صحیح تربیتی،
-شناخت و تقویت ارزش حقیقی کودک،
-برخورد با مهر، عطوفت و گذشت،
-خودداری از تمسخر و تحقیر کودک،
-خودداری از به‌کارگیری زور و اجبار و توهین به کودک،
-خودداری از ملامت و سرزنش کودک،
-خودداری از سرکوفت کودک و برتری‌های دیگران را به رخ او کشیدن،
-تقویت و تشویق کودک برای غلبه بر ضعف خود،
-راهنمایی کودک درزمینه‌هایی مختلف،
-کمک به کودک برای هماهنگی بین جاه‌طلبی و امکانات و توانایی‌های خود،
-آموزش ایستادگی در مقابل ناکامی‌ها و مشکلات به کودک،
-تقویت حس اعتمادبه‌نفس و خوداتکایی در کودک،
-احترام به شخصیت کودک.
منابع
نجاتی، حسین، (1388)، روان‌شناسی کودک، تهران، نشر
بیکران، چاپ دهم.