جنبش‌های نوین دینی (محدودیت‌ها و امکانات)

این کتاب توسط محمدقلی پور در 358 صفحه ترجمه شده و دکتر سارا شریعتی مزینانی استاد دانشگاه تهران در مقدمه‌ای که بر آن نگاشته، تصریح کرده است: «جنبش‌های نوین دینی، اصطلاح ناآشنایی در ادبیات جامعه‌شناسی دین ما است؛ ازاین‌رو، هر بار که از این جنبش‌ها سخن به میان می‌آید، بی‌درنگ با این سؤال مواجه می‌شویم که کدام جنبش‌ها؟ چرا جدید؟ از چه نظر دینی؟ و اساساً، ربط این بحث با جامعه ما چیست، چراکه ما در ایران با "بازگشت امر دینی" روبرو نیستیم و یا به قول دوستی، دین کی از جامعه ما رفت که حالا در شکل جنبش‌هایی جدید، ظهور مجددی داشته باشد؟" این کتاب از مهمترین کتب مرجع در حوزهی ادیان جدید به شمار می‌آید. شست‌وشوی مغزی، برنامه‌زدایی، فنون نوکیشی، اعمال ظاهر فریب‌کارانه، سعادتمندی جنبش‌های نوظهور، رسانه و جنبش‌های نوپدید دینی، جنبش‌های نوپدید دینی، جنبه قانونی، زنان و جنبش‌های نوپدید دینی، کیش ستیزها و جنبشهای نوپدید معنوی و کلیسا از جمله موضوعات کتاب است و هر فصلی از کتاب به بررسی یکی از این موضوعات می‌پردازد. تاب "جنبش‌های نوین دینی " که توسط نشر مرندیز مشهد انتشار یافته است، در قالب 13 فصل به بررسی مباحثی چون "اهمیت جنبش‌های نوین دینی"، "شرقی شدن غرب"، "سعادتمندی و جنبش نوظهور"، "جنبه قانونی جنبش‌های نوین دینی"، "رسانه‌های جمعی و جنبش‌های نوین دینی"، "جنبش‌های نوین دینی و سلامت روانی"، "زنان در جنبش‌های نوین دینی"، "جنبش‌های نوین دینی و کلیساها"، "دامانهور"، "جنبش‌های نوین دینی در برزیل"،‌"کیش ستیزها در ایالات‌متحده"، "واکنش به جنبش‌های نوینی دینی در آلمان شرقی پس از اتحاد دوباره آلمان" و‌"جنبش کیش ستیزی در بریتانیا" می‌پردازد.

برایان ویلسون از نویسندگان کتاب در مقدمه آن به تشریح ویژگی‌های جنبش‌های نوین دینی در غرب پرداخته و می‌نویسد:"جنبش‌های خاص جدید بیش از همه در راستای منافع بازار جهانی غرب عمل می‌کند، درحالی‌که نمی‌توان به‌راحتی گفت که جزو نیازهای اصلی هستند، اما واضح است دورانی که گروه‌های مذهبی می‌توانستند یک‌چهارم احتیاجات مادی را بر مبنای عقیده و رفتار برآورده کنند و انتظار تبعیت از آن را داشته باشند، گذشته است. در جامعه مصرف‌گرا، چیزی که دین پیشنهاد می‌کند، باید برای هواداران و داوطلبان آن جذاب باشد."

"جیمی کرسول" نویسنده اصلی کتاب نیز مدیر انستیتوی مرکز اروپایی فلسفه شرقی است که موسسه‌اش در جهت "به وجود آوردن مبنای جامعی جهت بحث و ترغیب علمی به منظرهای مختلف آیین بودائی و شرقی با رویکرد چند رشته‌ای و چندوجهی" تلاش می‌کند.

فصل اول: پیدایش و اهمیت جنبش نوپدید دینی (Eileen Barker)

امروزه جنبشهای نوپدید دینی نه‌تنها از درون سنتهای ادیان کهن مثل یهودی و مسیحی سر برمی‌آورد بلکه در سنت‌های دیگری نظیر هندوئیسم، بودیسم، اسلام، شینتوئیسم و بی‌دینی و فلسفه‌ها و ایدئولوژی‌های جدیدتری نظیر روانکاوی و داستانهای علمی – تخیلی نیز ریشه دارد. (نویسنده با این رویکرد به مطالعه کشورهای مهم این حوزه می‌پردازد و مدعی است که ارزش و اعتبار جنبش‌های نوپدید از نظر آماری وابسته به جامعه و فرهنگی که در آن رشد می‌کنند، وابسته است.)

فصل دوم: شرقی شدن غرب (colin samphell)

پروفسور کالینکمپل در این تحقیق نشان می‌دهد که ادیان غربی الگوی جهت‌گیری دینی خود را از تعالی گرایی به مفهوم الهی شرقی تغییر داده‌اند. او ادعا می‌کند تعداد افرادی که به مسیحیت می‌پیوندند کمتر شده و دین‌های شرقی، در هر دو شکل سنتی و غربی شدهشان، در حال گسترش هستند.

فصل سوم: سعادتمندی و جنبش نوظهور (paul Heelas)

توجهات دکتر هیلاس با دیدگاه دین‌داری جدید و رفاه آن است. وی شرح می‌دهد که چگونه استفادهی کامل انسان از استعدادهایش در گرو رفاه معنوی اوست.

فصل چهارم: جنبش‌های نوپدید دینی و جنبهی قانونی آنها (Anthony Bradney)

جنبشهای نوپدید دینی در دنباله‌ی اهداف گوناگون، خود را به شیوه‌های مختلف رو در روی قانون کشورهایی می‌یابند که در آنها فعالیت‌ می‌کنند. تقابل قانون و جنبشهای نوپدید دینی گاهی به این دلیل پدید میآید که اجرای قانون بسیار مسئله‌ساز به نظر میرسد. آقای برادنی بعضی از این قلمروهای مسئله‌ساز را پیگیری می‌کند.

فصل پنجم: رسانه‌های جمعی و جنبش‌های نوین دینی (james A.Beck Ford)

پروفسور جیمز بک فورد در این فصل به نقش تعیین کنندهی رسانه‌های جمعی در تشدید مباحث و تغذیه‌ی جنبش ضد کیش می‌پردازد.

فصل ششم: جنبشهای نوپدید دینی و سلامت روانی (Lawrence lilliston & Gary shepherd)

نویسندگان این فصل تأثیرات احتمالی عضویت در جنبش پدید دینی را بررسی میکنند. در آنها درباره بزرگ‌سالان این موضوع را بررسی می‌کند که جنبش‌های پدید دینی تا چه اندازه‌ای باعث ایجاد استرس در هوادارانشان و یا باعث تقلید آنها از خواستههای جنبش می‌شوند.

فصل هفتم: زنان در جنبش‌های نوین دینی (Elizabeth puttiok)

دکتر پوتیک در این فصل بسیاری از جنبه‌های مرتبط با شکل جدید معنویت و نقش محدودی که زنان را برای پیشرفت خود در این زمینه دارند، بررسی میکند.

فصل هشتم: جنبش‌های نوین دینی و کلیساها (colin slee)

در این فصل، نویسنده به مقایسهی رابطه بین نهاد رسمی کلیسا و فرقه می‌پردازد و نشان می‌دهد که با توجه به سابقه‌ی تاریخی بلند مدتی که کلیسا دارد، هیچگونه کوتاهی و بی‌توجهی در برابر واکنش نوشتاری دربارهی جنبشها وجود ندارد.

فصل نهم: دامانهور ماسیموانتروویگن

نویسنده در بخش توضیح میدهد که ادیان جدید به‌هیچ‌وجه فرقه‌های کجرو مسیحی نبوده، بلکه از شرق وارد شده‌اند، و نمودهای پتانسیل خاص انسانی هستند.

فصل ده: جنبش‌های نوین دینی در برزیل (peter B.clarke)

پروفسورکلارک در این فصل مجموعه‌ای از ادیان جدید وارداتی را که مهاجران خارجی؛ یعنی ژاپنی‌ها به برزیل وارد کرده‌اند، می‌کند.

فصل یازده: کیش ستیزها در ایالات‌متحده (j.Gordon melton)

ملتون در این بخش، سازمانی به نام کیش ستیزان را که در ایالات‌متحده پدید آمده، بررسی و ادعا می‌کند که طی سال‌های اخیر بسیار از شور و حرارت واکنش در برابر چنین ادیان جدیدی کاسته شده است.