معرفی کتاب اخلاق و آداب در تبلیغ

روابط عمومی پژوهشکده باقرالعلوم(ع) - کتاب اخلاق و آداب در تبلیغ اثر حجت‌الاسلام حافظ نجفی زنجانی از طرف پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام منتشر شد.

در این کتاب بایدها و نبایدهای تبلیغ و مبلغان با نگاه اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته و برخی از آسیب‌ها را به تصویر کشیده است.

تبلیغ در اسلام، موضوع با اهمیتی است؛ درک اصول، شرایط، ویژگی‌ها و ابزار تبلیغ اسلامی راه گشای مبلغ در این عصر است، چنانچه پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‌السلام با به‌کارگیری یک سیره تبلیغی منسجم و هماهنگ توانستند ایده‌های ناب و زلال الهی را به گوش جهانیان برسانند.

تبلیغ، محتاج یک الگوی سالم است که در صورت فقدان آن، هرگونه فعالیت تبلیغی، نوعی ضدتبلیغ محسوب می‌شود و تبلیغ موفق و کارآمد باید از دلایل متقن علمی و اصول و مؤلفه‌های قوی برهانی، برخوردار و از پایه و مایه محکم، برای اقناع اندیشه و روح پرتلاطم حقیقت‌طلبان، بهره‌مند شود.

سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام گویای این حقیقت است که آنان نیز برای ترویج اسلام و تعمیم ارزش‌های الهی از تمام ابزارها، قالب‌ها و شیوه‌های تبلیغی در چارچوب دستورات شرع مقدس بهره گرفته و از ارتباطات «گفتاری»، «نوشتاری» و حتی «دیداری» به‌خوبی استفاده کرده‌اند.

این اثر در 10 فصل کلیات، بایسته‌های اخلاقی و معنوی تبلیغ، اهداف و رسالت‌های تبلیغ دینی، عوامل و شرایط موفقیت در تبلیغ، شیوه‌های نوین تبلیغی، ویژگی‌های عملی مبلغان، بایسته‌های اخلاقی مبلغان، اخلاق اجتماعی مبلغان، آسیب‌شناسی تبلیغات دینی و آسیب‌شناسی مبلغان دینی نگارش یافته است.

محقق در این کتاب تلاش کرده از منظر کتاب و سنت و عقل، توصیه‌ها و راهکارهای اخلاقی خوبی ارائه کند، چنانچه در فصل نخست آن یعنی کلیات به ارائه تعریفی از تبلیغ دینی می‌پردازد و پس از آن محورهای تعیین‌کننده وظایف مبلغان دینی و نقش تبلیغ در پیشبرد آرمان‌های دین را مطرح می‌کند.

فصل دوم با عنوان بایسته‌های اخلاقی و معنوی تبلیغ در پنج گفتار تنظیم‌شده و سخن نصیحت آمیز، ارائه چهره جذاب، دل‌پذیر و آسان از دین، صداقت و دوری از اعوجاج و انحراف در گفتار و رفتار، رعایت امانت، مسؤولیت آفرینی، اعتمادسازی، جامعیت، کارآمدی و راه گشایی و ارائه الگوی عملی برخی از مطالب آن است.

در فصل سوم اثر با عنوان اهداف و رسالت‌های تبلیغ دینی به این مطالب اشاره‌شده است: ضرورت تقویت مبانی اعتقادی، ضرورت دفاع از دین، لزوم گسترش و تعمیق شعائر و احکام دینی و اجرا کردن آن، ضرورت احترام به مقدسات دینی، آشنا ساختن مردم با معارف قرآن، تربیت مردم با تعالیم دینی، تحکیم بنیان خانواده و سالم‌سازی فضای فرهنگی جامعه.

فصل چهارم، عوامل و شرایط موفقیت در تبلیغ نام دارد که شناخت منطقه، موانع و مشکلات؛ ضعف‌ها و کاستی‌های تبلیغ، موقعیت‌شناسی و آشنا بودن با ادبیات و شرایط زمان، آشنایی با علوم روز، داشتن ذوق و سلیقه کار فرهنگی و بیان رسا و سلیس از مطالب آن است.

شیوه‌های نوین تبلیغ عنوان فصل پنجم این کتاب است که به بیان مطالبی چون تبلیغ با قلم، نامه‌نگاری، شبکه جهانی اینترنت، تبلیغ رسانه‌ای، رسالت امروز ما، الگوگیری از روش تبلیغ انبیا و ائمه علیهم السلام و اصول تبلیغی با توجه به الزامات رسانه های نوین می پردازد.

در فصل ششم که ویژگی‌های عملی مبلغان عنوان گرفته است، ایمان و عمل صالح، نقش ایمان در زندگی انسان، عمل به دستورات خداوند، عبادت خالصانه، جلوه‌های عبادت و راه‌های یافتن حقیقت عبودیت، حدیث معراج، حقیقت عبودیت، رضا و تسلیم و برخی روش‌های کاربردی دررسیدن به مقام تسلیم خودنمایی می‌کند.

بایسته‌های اخلاقی مبلغان عنوان فصل هفتم است که در 9 گفتار به بررسی خودشناسی و حفظ شخصیت، جایگاه و ارزش مبلغ دینی، تقوا و تربیت نفس، اخلاص، وقار و متانت، پیراستگی و آراستگی، انتقاد از خود، تسلیم حق بودن و توجه شایسته به خانواده می‌پردازد.

فصل هشتم با عنوان اخلاق اجتماعی مبلغان در 10 گفتار، ضرورت حضور در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، شیوه‌های حضور مبلغان در جامعه، خوش‌رویی با مردم، اخلاق نیک، رفق و مدارا با مردم، تکریم شخصیت دیگران، مشورت با مردم و احترام به افکار آنان، رازداری و امین بودن، تغافل و چشم‌پوشی از خطای مردم و تعامل با اقلیت‌های مذهبی را مطرح می‌کند.

در فصل نهم که آسیب‌شناسی تبلیغات دینی نام دارد با آسیب‌ها و موانع برون‌مرزی تبلیغ و آسیب‌ها و موانع مربوط به تبلیغ همچون طولانی بودن مدت سخنرانی، سخنان نسنجیده، بی‌نظمی و عدم انسجام در کلام، عدم انطباق مطالب با سطح فکری مخاطبان، ساختارشکنی و بدعت‌گذاری و اظهارنظرهای غیر عالمانه آشنا می‌شویم.

عامل نبودن به گفته‌ها، مادی‌گرایی و دنیاطلبی، ادعای علم به همه‌چیز، جاه‌طلبی، فساد اخلاقی و اجتماعی، ریاکاری در تبلیغ، نداشتن آمادگی برای تبلیغ، گریز از مسؤولیت، استبداد و تک‌روی و بداخلاقی و بدرفتاری با مردم از مطالب فصل دهم اثر با عنوان آسیب‌شناسی مبلغان دینی است.

نویسنده این اثر در تعریف تبلیغ دینی آورده است: «تبلیغ دینی، نفوذ در روح و روان مخاطبان و ایجاد تغییر در رفتار آنان است؛ تبلیغ دینی، عناصر و ارکان متعددی دارد و یکی از عناصر مهم در موفقیت تبلیغ، آراسته شدن مبلغان دینی به ارزش‌ها و فضیلت‌های اخلاقی و به‌کارگیری آداب، اصول و روش‌های تبلیغ است»

لازم به ذکر است، کتاب اخلاق و آداب در تبلیغ به قلم حجت‌الاسلام حافظ نجفی زنجانی در قطع وزیری، 432 صفحه، شمارگان 1100 نسخه و به قیمت چهارده هزار تومان به‌تازگی از سوی پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشرشده است