چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

چیستی و ویژگی‌های تجربه‌ عرفانی اسلامی

محمدعیسی جعفری[1]

چکیده

تجربة عرفانی به‌لحاظ تعلق آن به حوزة دینی و در مواردی، غیردینی و به‌دلیل رهاوردهای معنوی و گاهی معرفتی آن، اهمیت ویژه‌ای یافته است. به همین دلیل ضرورت بحث و آگاهی از تجربه عرفانی اسلامی نیز نمایان می‌گردد. نوشتار پیش‌ رو با عنایت به این پرسش‌ که «ماهیت تجربة عرفانی اسلامی چیست و ویژگی‌های آن کدام است» کوشیده است با تحلیل محتوا و توصیف داده‌های عرفانی پاسخی مناسب برای آن بیابد. برای این منظور نخست، ماهیت تجربة عرفانی اسلامی بر اساس هستی‌شناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی عرفان اسلامی تبیین و سپس ویژگی‌های آن تعریف شده است. بر این اساس، تجربة عرفانی اسلامی در پیوند با جهان بیرون از وجود تجربه‌گر معنا پیدا می‌کند. این پیوند، به آن، ویژگی همگانی‌بودن را می‌دهد؛ هرچند به‌لحاظ قابلیت‌های فردی تجربه‌گر، ویژگی افتراقی دارد. برابری مراتب وجودی انسان با مراتب جهان، ویژگی طولی‌بودن و واقع‌نمایی این تجارب را به‌دست می‌دهد. دشواریابی، ویژگی دیگر تجربه عرفانی اسلامی است که گاهی با بیان‌ناپذیری اشتباه گرفته می‌‌شود و نیز، ویژگی زمینه‌مندی که تنها در تجارب صوری وجود دارد، زمینة خطا را برای تجربه‌گر فراهم می‌آورد؛ اما این خطاها با سنجه‌های خاصی، تشخیص‌پذیر و از تجارب صحیح جدا می‌شوند.

بدین ترتیب، نوشتار حاضر با ارائة تحلیل و تبیین خاصی از تجربه عرفانی اسلامی، ویژگی‌های متفاوتی از دیگر تجارب عرفانی، به‌دست می‌دهد.

 

 

Nature and characteristics of Islamic mystical experience

Mohammad Essa Jafari[2]

Abstract:

The mystical experience is important in terms of belonging to the religious and, in some cases, non-religious domain, and also because of its spiritual and epistemic consequence. This reason appears the necessity of discussing and understanding the Islamic mystical experience. The present paper, by asking the question "What is the nature of Islamic mystical experience and its characteristics," has tried to find an appropriate answer to it by analyzing the content and describing the mystical data. For this purpose, the nature of Islamic mystical experience is explained on the basis of ontology, cosmology, and anthropology of Islamic mysticism, and then its characteristics are defined. Accordingly, Islamic mystical experience is related to the outside world of empiricist. This Feature gives us the attribute of universality, although it has a differential property with respect to the individual capabilities of the empiricist. The equality of the existential levels of man with degrees of the universe yields the characteristic of the possession and realization of these experiences. Difficulty is another characteristic of the Islamic mystical experience, which is sometimes confused with Ineffability. Also, the context-based feature that exists only in formal experiences provides a field of error for the empiricist, but these errors are separated by certain measures. Thus, the present paper, by presenting a specific analysis and explanation of the Islamic mystical experience, provides different characteristics of other mystical experiences.

 

[1].  دکترای عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب، mijafari@gmail.com.

[2] . PHD in Islamic mysticism, University of Religions and Denominations.

 

 

جهت دانلود فایل pdf متن مقاله، به پیوست مراجعه فرمایید.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

سرمقاله

سرمقاله

جایگاه انسان کامل در سلوک عرفانی

جایگاه انسان کامل در سلوک عرفانی

مسئله اصلي در اين نوشتار جايگاه انسان كامل در قوس صعود و مقام‌های اثباتي اوست. البته پيش از آن به مهم‌ترین ویژگی‌های انسان كامل اشاره می‌کنیم سپس به كاركرد سلوكي او می‌پردازیم...
جایگاه انسان در نظام هستی

جایگاه انسان در نظام هستی

عرفا براي نظام هستي مرتبه‌هایی یاد می‌کنند؛ اما در يک تقسيم کلي آن را به حضرات الهيه، کونيه و کون جامع تقسيم کرده‌اند. هدف اصلي از آفرينش «جلا و استجلاي حق» است و کمال آن دو با انسان کامل محقق مي‌شود. مقصود از کون جامع، انسان است که با وجود وحداني، جامع تمام تعين‌های حقي و خلقي است.
گذری بر انسان‌گرایی دونالد والش

گذری بر انسان‌گرایی دونالد والش

ظهور باورهای انسان‌گرایانه در بسیاری از تعالیم معنویت‌گرایی جدید قابل پیگیری است. اما به گمان نگارنده، بهره‌مندی و اصالت این رویکرد در مجموع تعالیم دونالد والش با شدت بیشتری همراه است، علت این ادعا نهفته در نحوه‌ی بیان و نظام تعالیم والش است...
معنویت انسان‌انگار در افکار دیپاک چوپرا

معنویت انسان‌انگار در افکار دیپاک چوپرا

نوشتار حاضر جستاري در نگرش‌ معنويت انسان انگار ديپاك چوپرا است، براي اثبات اين سخن، نيم‌نگاهي نيز به مباني هستي‌شناسي وي شده است.

پر بازدیدترین ها

جایگاه انسان کامل در سلوک عرفانی

جایگاه انسان کامل در سلوک عرفانی

مسئله اصلي در اين نوشتار جايگاه انسان كامل در قوس صعود و مقام‌های اثباتي اوست. البته پيش از آن به مهم‌ترین ویژگی‌های انسان كامل اشاره می‌کنیم سپس به كاركرد سلوكي او می‌پردازیم...
معنویت انسان‌انگار در افکار دیپاک چوپرا

معنویت انسان‌انگار در افکار دیپاک چوپرا

نوشتار حاضر جستاري در نگرش‌ معنويت انسان انگار ديپاك چوپرا است، براي اثبات اين سخن، نيم‌نگاهي نيز به مباني هستي‌شناسي وي شده است.
انسان و اصالت آموزه‌های عرفانی

انسان و اصالت آموزه‌های عرفانی

مقاله حاضر ضمن توجّه به این امر، به خوانش انتقادی کتاب تصوف اسلامی، رابطه انسان و خدا اثر نیکلسون می‌پردازد.
جایگاه انسان در نظام هستی

جایگاه انسان در نظام هستی

عرفا براي نظام هستي مرتبه‌هایی یاد می‌کنند؛ اما در يک تقسيم کلي آن را به حضرات الهيه، کونيه و کون جامع تقسيم کرده‌اند. هدف اصلي از آفرينش «جلا و استجلاي حق» است و کمال آن دو با انسان کامل محقق مي‌شود. مقصود از کون جامع، انسان است که با وجود وحداني، جامع تمام تعين‌های حقي و خلقي است.
سرمقاله

سرمقاله

Powered by TayaCMS