پرسش
با فرزندانی که نسبت به نماز و تکالیف دینی بی اهمیت هستند چگونه رفتار کنیم؟
پاسخ
کسی که می‌خواهد دیگری را تربیت کند، باید در عمل، به آنچه می‌گوید پای بند باشد. پدر
و مادری که به تربیت فرزند خود علاقه‌مندند، باید خود، دارای فضایل اخلاقی باشند و
همواره رفتار صحیح را رعایت کنند تا فرزندانشان با آسودگی خاطر، در عمل از آنها الگو
گیرند.
[والدین باید حقوق فرزندان را بشناسند تا بتوانند در تربیت آنان موفق باشند.]
حضرت امام علی بن الحسین (علیه‌السلام) در مورد حق فرزند فرموده است:
«و امّا حقُّ ولدکَ ... اَنَّکَ مسئولٌ عمّا وَلیته من حُسْن
الادب و الدلالة علی ربّه و المعونة له علی طاعته فیک وفی نفسه فَمُثابٌ علی ذلکَ و
مُعاقبٌ، فَاعْمَلْ فی امْرِهِ عَلی المتزین بِحُسْنِ اثره علیه فی عاجل الدُّنْیا،
المعذّر الی ربّه فیما بَینَکَ و بینه بِحُسْنِ القیامِ علیه وَ الاَْخْذله منه.»
[1]
«حق فرزند این است که بدانی او جزئی از وجود تو و در دنیا با هر خیر و شری که دارد
به تو منسوب است، و تو در حسن تربیت، راهنمایی به خدا، کمک به او در اطاعت از تو و
ایجاد روحیه فرمان پذیری مسئولی و در این زمینه پاداش یا کیفر داری؛ پس با وی چنان
رفتار کن که در دنیا آثار نیک تربیتت مایه سرافرازی و زینت تو باشد و در آخرت به سبب
انجام وظیفه در پیشگاه الهی معذور باشی.»
{از دیدگاه اسلام، رشد انسان پس از تولد در چند مرحله متوالی صورت می‌گیرد. از پیامبر
در این زمینه روایت شده «فرزند تو هفت سال آقا، هفت سال مطیع و بنده و هفت سال وزیر
است اگر تا 21 سالگی خوی و خصلت‌هایش را پسندیدی که خوب است، وگرنه او را به حال خویش
رها کن؛ زیرا تو در پیشگاه خداوند معذوری».[2]
پیامبر اکرم(ص) دوره نونهالی را سن آقایی کودک میداند و پدر و مادر را موظف به رفع
نیازهای مادی و روانی کودک می‌سازد و بر ایشان تکالیفی مقرر میکند. تربیت کودک در
دوره سیادت، از مواردی است که اسلام توجه و تأکید ویژه‌ای بدان دارد. محبت، یکی از
نیازهای اساسی کودک و از مؤثرترین عوامل در تربیت روحی و روانی کودک است. از پیامبر
نقل می‌کنند: «نگاه محبت‌آمیز پدر به‌صورت فرزند، عبادت است».[3]
روش پیامبر در خانواده‌اش این بود که هر روز صبح دست محبت به سر فرزندان خود می‌کشید
و حسن و حسین(ع) را می‌بوسید. یکی دیگر از آموزه‌های تربیتی پیامبر در مورد کودکان،
توصیه به تربیت نیکو و احترام گزاردن به آنهاست. از پیامبر نقل شده:«هیچ پدری چیزی
بهتر از تربیت نیکو و ارثی با ارزش تر از ادب، به فرزند خود نداده است». [4]
پیامبر همواره بر تربیت و هدایت درست افراد تأکید می‌ورزید. از این رهگذر، همواره بر
تربیت درست کودک در محیط خانواده، ایجاد کانون پرمحبت در خانه و مهرورزی به کودکان
سفارش می‌کرد. از آن جا که افراط و تفریط در محبت، موجب بروز ناهنجاری‌های رفتاری در
کودکان میشود، پیامبر برای تعادل بخشی به برخورد عاطفی با کودکان توصیه‌هایی دارد.
در توصیه‌های تربیتی پیامبر خدا(ص) تشویق و تنبیه همواره در کنار هم مطرح میشود و
ایشان می‌فرماید: «کودک را به طغیان و سرکشی وادار نکنید، به او دروغ نگویید و رفتار
نابخردانه درباره او به کار نبرید و بدی‌هایش را عفو کنید.[5]
به توصیه پیامبر: «هر کس کودکی دارد، باید با او کودکانه رفتار کند».[6] ایشان همچنین درباره آموزش قواعد اخلاقی به کودکان
می‌فرماید: «وقتی فرزندانتان به هفت‌سالگی رسیدند، به آنها نماز بیاموزید و چون ده‌ساله
شدند، آنها را بر ترک نماز تنبیه کنید و بسترهایشان را از هم جدا کنید.[7] آموزه‌ها و توصیه‌های تربیتی پیامبر و سیره عملی ایشان در
برخورد جوانان، در جهت تشویق ایشان به علم‌آموزی، فراگیری حِرَف و فنون و روی آوردن
به عبادت پروردگار و پرهیز از هواهای نفسانی است.
پیامبر توصیه میکند: «با نوجوانان خود به اقتضای سن ایشان مشورت کنید و به آنها حق
اظهارنظر بدهید».[8] }[9]
بنابراین برای تربیت بهتر فرزندان، بهترین شیوه، رفتار عملی والدین است. و همچنین جنبه‌ی
علمی در زمینه دینی نیز از اهمیت بالائی برخوردار است تا در مقابل چراهایی که از سوی
فرزندان در مورد احکام و مسائل دین مطرح میشود بتوانند پاسخگو باشند. و نیز از آثار
و برکاتی که در پیروی از دستورات حق محقق میشود فرزندان را آگاهی داده.تا ایشان را
به عبادات ترغیبت نمایند.
منبع: پگاه حوزه