آداب خوابیدن

آداب خوابیدن

قال الصّادق(ع): نم نوم المعتبرین و لاتنم نوم الغافلین، فان المعتبرین الاکیاس ینامون استرواحاً و لاینامون استبطاراً. قال النّبیّ(ص): تنام عینای و لاینام قلبی. و انو بنومک تخفیف مؤنتک علی الملائکة و اعتزال النّفس عن شهواتها. و اختبر بها نفسک، و کن ذامعرفة بانّک عاجز ضعیف لاتقدر علی شی‌ء من حرکاتک و سکونک الّا بحکم اللَّه و تقدیره. فانّ النّوم اخوالموت فاستدلّ بها علی الموت الّذی لاتجد السّبیل الی الانتباه فیه و الرّجوع الی صلاح ما فات عنک. و من نام عن فریضة او سنّة او نافلة فاته بسببها شی‌ء فذلک نوم الغافلین و سیرة الخاسرین و صاحبه مغبون. و من نام بعد فراغه من اداء الفرائض و السّنن و الواجبات من الحقوق فذلک نوم محمود. و انّی لااعلم لاهل زماننا هذا شیئاً اذا اتوا بهذه الخصال اسلم من النّوم، لانّ الخلق ترکوا مراعاة دینهم و مراقبة احوالهم و اخذوا شمال الطّریق. و العبد ان اجتهد ان لایتکلّم کیف یمکنه ان لایستمع الّا ماله مانع من ذلک، و انّ النّوم من احدی تلک الالات. قال اللَّه تعالی: (انّ السّمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسؤولاً) و انّ فی کثرته آفات، و ان کان علی سبیل ما ذکرناه. و کثرة النّوم یتولّد من کثرة الشّرب و کثرة الشّرب یتولّد من کثرة الشّبع و هما یثقلان النّفس عن الطّاعة و یقسیان القلب عن التّفکّر و الخشوع. و اجعل کلّ نومک آخر عهدک من الدّنیا و اذکر اللَّه تعالی بقلبک و لسانک و خف اطّلاعه علی سرّک و اعتقد بقلبک مستعیناً به فی القیام الی الصّلاة اذا انتبهت، فانّ الشّیطان یقول لک: نم فانّ لک بعد لیلاً طویلاً، یرید تفویت وقت مناجاتک و عرض حالک علی ربّک. و لاتغفل عن الاستغفار بالاسحار فانّ للقانتین فیه اشواقاً.

امام صادق(ع) فرمود: چون عبرت‌آموزان بخواب، نه مانند غافلان؛ زیرا عبرت‌آموزان، زیرک‌اند و برای کسب استراحت می‌خوابند، نه از روی غفلت و نادانی. پیامبر(ص) فرمود: چشمانم به خواب می‌رود، ولی قلبم را خواب فرا‌نمی‌گیرد. و در خوابیدنت چنین نیّت کن که کار فرشتگان (موکل) را سبک کنی و نفست را از شهواتش باز‌داری. با خواب، نفس خویش را بیازمای که اگر از آن لذّت بری، از غافلانی و آگاه باش که تو موجودی عاجز و ناتوان هستی و بر هیچ حرکت و سکونی قادر نیستی، جز به حکم و تقدیر خدا. بدان که خواب، برادر مرگ است. خواب را دلیلی بر مرگ بدان؛ مرگی که بیداری ندارد و راه بازگشتی از آن نیست تا خیر و صلاحی که از تو فوت شده، انجام دهی. کسی که بخوابد و فریضه‌ای، سنّتی یا نافله‌ای از او فوت شود، در خواب غفلت است و سیره‌اش سیره زیان‌کاران باشد و صاحب چنین خوابی زیان‌کار است. و کسی که پس از فراغت از ادای فرایض و سنن و حقوق واجب، بخوابد، خفتن او پسندیده باشد و من نمی‌بینم که مردمان زمان ما، چیزی از این خصال را دارا باشند، که آنان را از [زیان و ضرر] خواب در امان بدارد؛ زیرا این مردم، رعایت دین را ترک گفته و مراقبت احوال خویش را رها کرده و به بیراهه رفته‌اند. چنانچه بنده بکوشد تا از سخن‌گفتن خودداری کند، چگونه می‌تواند از شنیدن نیز خودداری کند؛ مگر به آنچه که او را از شنیدن مانع شود، و خواب، وسیله‌ای است که در این راه می‌توان از آن بهره جست. خدای تعالی فرماید: به درستی که از گوش، چشم و قلب بازخواست می‌کنیم. در خوابِ بسیار، آفت‌ها و ضررهایی است. خواب زیاد، از نوشیدن زیاد است و بسیارنوشیدن از پرخوری است و این دو، نفس را سنگین می‌کنند و قلب را از تفکّر و خشوع و فرمان بُرداری از حق‌تعالی باز می‌دارند. هر بار که می‌خوابی، آن را خواب آخر خویش بدان و خدای تعالی را به قلب و زبان یاد کن و از آگاهی او بر نهانت بترس و از روزه و نماز استعانت جوی. بدان که چون بیدار شوی، شیطان تو را می‌گوید: بخواب، که تو را شبی بلند در پیش است. شیطان بر آن است تا وقت مناجات با خداوند و عرض حال بر آن بنده‌نواز را از تو بستاند. هیچ‌گاه از طلب غفران در سحرها غافل مباش، چرا که بندگان قانت را در سحرها شوقی دیگر است.