دو قاعده کلی در سیر معنوی: ایمان و مداومت در عمل

قاعده کلی در سیر معنوی بر دو پایه استوار است: نخست، باور و ایمان؛ سپس عمل و مداومت بر عمل. از این‌رو، هیچ شخصی در هر درجه‌ای از تقوی و زهد و عبودیت، تا زمانی که مقصود و هدف خود را به روشنی معین ننموده باشد و باور به مقام وصل و لقای الهی نداشته باشد و بلکه با آن مخالف باشد، به مقام ولایت و توحید نمی‌رسد؛ زیرا همین عدم باور مانع از رسیدن او به آن مقام خاص توحیدی می‌شود. ولو اینکه در عالی‌ترین درجات کمالی و عوالم اسما و صفات الهیه بوده باشد. آیه إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ بر همین معنا دلالت دارد؛ چرا که کلمه طیب همان باور و ایمان پاک و خالی از هرگونه انحراف است که او را به سوی ذات مقدس الهی به حرکت در می‌آورد و عمل صالح با تکرار و مداومت موجب ثبات و ارتفاع و علّو درجات آن ایمان پاکیزه است. از این‌روست که شعاع رفعت بخشیدن عمل از مدار ایمان و باور هرگز تجاوز نخواهد کرد.

از دیدگاه عرفان شیعی، ظاهر و باطن، یا شریعت و طریقت دو مرحله از ظهور حقیقت واحده هستند و هرگز انفکاک میان آن دو قابل تصور نیست. بنابراین به اندازه سر سوزنی تخلف از جاده شریعت، گرچه در کوچک‌ترین مستحبات و مکروهات، غیرقابل توجیه است.

از همین روست که پویندگان مکتب عرفان شیعی، که از بزرگان آن مرحوم قاضی به شمار می‌رود. آن‌چنان در تعبد به اعمال و وظایف و تکالیف شرعی ملتزم بوده‌اند، که از دیدگاه مخالفان روش و سلوک ایشان حمل بر تصنع و ظاهرسازی عنوان گرده است.

برگرفته از آیت الحق