پرسش:
رابطه باورها و سبک زندگی در کلام اهل بیت(علیهم السلام) چگونه است؟
پاسخ:
جامعه شنان و روانشناسان این را پذیرفتهاند که سبک زندگی متأثر از نوع باورها
و ارزشهاست و فاصله ای بین اینها نیست. بنابراین، علّت تامّه رفتار و سبک زندگی،
باورها و ارزشهاست. هویّت انسان یک هویّت سهلایه است که لایه زیرین آن، جهانبینی
یا باورها و اعتقادات فرد است؛ لایه میانی، ارزشها و ایدئولوژی است و لایه روئین،
بیرونی و ملموس، رفتار ظاهری انسان است. امام علی علیه السلام در خطبه154 نهجالبلاغه
میفرماید: «هر امر ظاهر و هر امر ملموس بیرونی، باطن و درونی مثل خودش دارد. کسی که
ظاهرش پاکیزه و طیب باشد باطنش هم پاکیزه است و کسی که ظاهر خبیث و آودهای دارد باطنش
هم آلوده است؛ هر عملی مثل گیاهی است که رشد میکند و هر گیاهی نیازمند به آب است(
باطن تشبیه به آب شده) و آبهایی که گیاه یا درختان داده میشود مختلف است؛ اگر آب
آن پاکیزه و طیب باشد، میوه آن هم پاکیزه و طاهر است؛ امّا اگر آن آب آلوده باشد، ثمره
تلخ و میوه تلخ در پی خواهد داشت.» از اینرو باید باورها را تقویّت کرد. حال اگر
سبک زندگی متأثر از باورها و ارزشهاست، چرا افرادی که باور و ارزش یکسان دارند، سبک
زندگیشان متفاوت است؟
در پاسخ باید گفت که اولاُ: ممکن است عمق و کیفیت باورهای افراد متفاوت باشد، در ثانی؛
باورها و ارزشها کلیات و اصول حاکم بر سبک زندگی را مشخص میکنند و در جزئیات دخالتی
نمیکنند. به تعبیر دیگر، تنوع غرائز و سلائق را نباید نادیده گرفت. تنوع سلائق محوریتی
در اندیشه اهلبیت علیهمالسلام ندارد، یعنی ما در ساماندهی زندگیمان، نمیتوانیم
محوریت را به غرائز و سلایق بدهیم و حق نداریم سلائق و غرائز را نابود کنیم. علاوه
بر این غرائز هم در یک سطح نیستند، از اینرو اگر کسی به عنوان نمونه تنوع رنگ لباس
را دوست دارد با اسلام منافات ندارد، البته با شرایط که مثلا لباس شهرت نباشد. ثالثا:
مقتضیات زمانی و محیطی در چگونگی عینیت یافتن باورها در زندگی نقش دارد. نمونه بارزش
تفاوت زندگی ائمه علیهم السلام است. ( برگرفته از سخنان حجت الاسلام شریفی).