جنبش های نوپدید معنوی: دین یا عرفان؟
بهزاد حمیدیه
تاریخ دریافت: ۹۱/۱۰/2۴ تاریخ پذیرش: ۹۲/۰۹/۰۶ )
چکیده
برای یافتن گویاترین تعبیر معنویت گرایی های نوپدید، ابتدا باید معنای دین و
عرفان را به درستی بررسی کنیم. به نظر می رسد «دین»، تجربه مواجهه با امر قدسی
است و لزوم هماهنگی انسان با آن و این مواجهه و هماهنگی، در مجموعه منسجمی
شامل ابعاد نظری، عملی و اجتماعی خود را آشکار می سازد. «عرفان» نیز رویکردی
شهودی، باطن گرا و غالبا وحدت وجودی است که در بافت دین خاصی قرار می گیرد و
انسانهای عارف را به عمق آموزه های رهایی بخش و تعالی آفرین آن دین رهنمون می
سازد. با این تعاریف، جنبش های نوپدید معنوی، بیشتر به تعریف و خصوصیات «دین»
نزدیک اند تا «عرفان». توضیح آنکه درون مایه اصلی این جنبش ها، «معنویت»، آن
هم از نوع «معنویت نوین» است. «معنویت نوین» اعتقاد و احساساتی عمیق نسبت به
روح آدمی و ارزش های غیرمادی زندگی انسان است. این نوع معنویت، خود را از دین
سنتی مستقل کرده و حتی با آن به رقابت پرداخته است؛ در نتیجه، به دو وجه،
«دین» خوانده می شود: یکی با تسامح و مجاز (چرا که همچون دین سنتی، به ارضای
نیازهای دینی انسانها پرداخته است)؛ و دیگری به جهت اینکه کمابیش بر اجزای
ذاتی و عرضی مفهوم «دین» مشتمل است
کلید واژه ها: ادیان جدید، جنبش های نوپدید معنویت گرا، دین سکولار، عرفانهای کاذب، معنویت معاصر
۱.استادیار دانشگاه تهران:
hamidieh1351@gmailcom
www.noor