معرفی کتاب اخلاق و عرفان
نویسنده کتاب اخلاق و عرفان، حمید پارسانیا است. این کتاب از سوی نشر کتاب فردا منتشر شده است. این کتاب مفاهیم و اصول موضوعه و صورت‌بندی و شاکله دو دانش نظری اخلاق و عرفان عملی را معرفی میکند و نشان می‌دهد که چگونه این دو حوزه نظری به رغم مغایرت‌ها، از زمینه‌های معرفتی مشترکی برخوردار بوده، امکان هم‌نشینی، گفت وگو، ممازجت و آمیختگی باهم را دارند. این اثر نشان می‌دهد که رویکرد عرفانی، ظرفیت پذیرش و جذب علم اخلاق را در درون خود داراست؛ چنانکه رویکرد اخلاق ظرفیت تحول و ارتقاء به سوی مباحث عرفان عملی را دارد. این دو نیز با رویکرد حدیثی و تفسیری قابل جمع هستند. به لحاظ تاریخی نیز حوزه‌های معرفتی مزبور به تدریج به سوی آمیختگی و امتزاج پیشرفته‌اند؛ به‌گونه‌ای که ترکیب نوینی از نظام اخلاقی و سلوکی را پدید آوردند؛ یکی از بهترین صور از این ترکیب را در کتاب «چهل حدیث» امام خمینی (ره) می‌توان دید.
کتاب «اخلاق و عرفان» از یک مقدمه و چهارده فصل و ضمایم تشکیل شده است.
در مقدمه کتاب به موضوعاتی چون رابطه اخلاق و عرفان عملی و نظری، معرفت علمی و معرفت ترویجی اخلاقی و عرفانی، ابعاد فردی و اجتماعی اخلاق و عرفان، تعامل اخلاق و سلوک عملی با نظامات و نهادی اجتماعی، حوزه‌های نظری اخلاقی و تربیتی جهان اسلام و جهان مدرن، دوپارگی معاصر اخلاقی و اجتماعی جهان اسلام و علوم اخلاقی و تربیتی در ایران معاصر و منازل هزارگانه سلوک می‌پردازد.
فصول چهارده‌گانه کتاب هم عبارت‌اند از: ۱. علم اخلاق و علوم دیگر، ۲. مبانی تصدقی و مبادی تصوری علم اخلاق، ۳. سعادت، فضیلت و عدالت، ۴. فضائل و رذایل، ۵. عرفان و دانش‌های رقیب علم اخلاق، ۶. مفاهیم و مبادی تصوری عرفان، ۷. مصادیق، مراتب و اقسام تعینات هستی، ۸. نفس رحمانی و انسان کامل، ۹. مراتب ولایت و قرب نوافل و فرایض، ۱۰. اسفار چهارگانه و نبوت و شریعت، ۱۱. راه‌های سلوک و مقامات عارفان، ۱۲. منازل و مقامات اخلاقی، ۱۳. از اصول تا نهایات سلوک و ۱۴. نسبت اخلاق و عرفان. در بخش ضمایم کتاب، گزیده‌هایی از شرح شمس‌الدین محمد تبادکانی بر منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری ـ تسنیم المقربین فی شرح منازل السائرین ـ افزوده شده است؛ تبادکانی هر یک از منازل صدگانه را به حسب اقسام ده‌گانه سلوک، در ده مرتبه و مقام تعریف کرده است؛ بدین ترتیب رقم منازل را به هزار منزل بالغ گردانیده است.
در بخشی از کتاب ذیل عنوان «بدیل‌های مدرن علم اخلاق» آمده است که: «در دنیای غرب به موازات شکل‌گیری فلسفه‌های مدرن، دانش‌ها و علوم نوینی پدید آمدند که رویکردی دنیوی و سکولار دارند و در مبادی و اصول موضوعه خود از روش‌ها و هستی‌شناسی عرفانی یا فلسفی اسلام بهره نمی‌برند، بلکه از معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و روش‌های علمی دیگری استفاده می‌کنند. در علوم مدرن متناسب با موضوعات انسانی برخی از دانش‌ها که بدیل علم اخلاق اسلامی هستند نیز شکل‌گرفته‌اند؛ مانند روانشناسی، روانکاوی و علوم تربیتی؛ این دسته از علوم، آموزه‌های تربیت و بالینی خود را به منظور شناسایی و سازمان‌دهی رفتار و اعمال انسانی ارائه می‌دهند که در بسیاری از موارد، بدیل و یا رقیب آموزه‌های عرفانی، اخلاقی و یا روایی دنیای اسلامی است. رویکرد تبلیغی و ترویجی متناسب با این علوم نیز در ادبیات و هنر مدرن بروز میکند».