تحلیلی بر سخنان رهبری معظم پیرامون مساله مناظره
✍️ احمد کوثری
💠 مدیرگروه امت و تمدن پژوهشکده باقرالعلوم (علیه السلام)
مقام معظم رهبری در دیدار هزاران تن از مردم آذربایجان شرقی در صبح چهارشنبه 26 بهمن ماه 1401 در باب مناظره فرمودند: "یکی از چیزهایی که در ایجاد قوت در کشور مؤثر است و کشور را قوی میکند اتحاد ملی است، اتحاد ملی. سر چیزهایی جزئی تنازع نباید انجام بگیرد، البته اختلاف نظر هست، در این اختلاف نظرها مباحثه خوب است، مناظره خوب است، اما منازعه خوب نیست. مناظره کنند، حرف بزنند، بحث کنند، در دانشگاه، در حوزه، در رسانه‌های عمومی، استدلال کنند با ادب، با حفظ حرمت دیگران این خوب است، اما منازعه کردن خوب نیست، دشمنی کردن خوب نیست، دهان را به حرف ناشایست آلودن خوب نیست، اینها خوب نیست. اتحاد است که کمک میکند."
برخی از افراد این سخنان حکیمانه رهبری معظم را با تحلیل اشتباه تفسیر به مناظره مذهبی و آنهم در رسانه های جمعی نمودند.
نکته ای که در اینجا حائز اهمیت است این می باشد که معظم له بارها از مناظره مذهبی در منظر و مرئای مردم و در محیط های عمومی پرهیز داده اند و جای مناظرات مذهبی را در جلسات تخصصی عنوان نموده اند.
از جمله ۲۰/مهر/۱۳۹۰ در جمع علمای شیعه و اهل سنت کرمانشاه فرمودند:
هر کسی اگر میخواهد مذهب خودش، کار خودش را حفظ کند، داشته باشد؛ اگر میخواهند بحث مذهبی بکنند، هیچ اشکالی ندارد - من بحث مذهبی را هم قبول دارم - اگر دوست دارند بحث علمىِ مذهبی بین علما و بین صاحبان فن بکنند، بنشینند این کار را بکنند، منتها نه در منظر و مرئای مردم، بلکه در جلسات علمی بنشینند با هم بحث کنند.
همچنین پیشتر در ۱ /فروردین/۱۳۸۷ در جمع زائران حرم مطهر رضوی فرموده بودند:
ما افتخار می‌کنیم که پیرو مکتب اهل بیت هستیم، شیعه هستیم، پیرو امامت امیرالمؤمنین و خلافت بلافصل او هستیم؛ به این افتخار می‌کنیم، اما جای اثبات این مطلب کوچه و خیابان نیست؛ جای اثبات این‌گونه مطالب در میان اهل فن، در میان متخصصین و در میان نخبگان است.
⁉️اما مساله چیست؟ آیا رهبری معظم نظرشان تغییر نموده است و اگر در گذشته منع از مناظره مذهبی می کردند، الان توصیه به آن می کنند‼️
پاسخ: خیر است.
زیرا با کمی مراجعه به بیانات و مواضع مقام معظم رهبری متوجه این مطلب خواهیم شد که ایشان در مساله مناظره، در باب مسائل سیاسی-اجتماعی یک نظر دارند و در باب مباحث مذهبی، نظری دیگر.
معظم له از سالهای گذشته مناظره ی در مباحث سیاسی_اجتماعی در مرئای مردم را، ضمن توصیه به رعایت عدم تنازع، نفی نکرده و در مواردی، تائید هم نموده اند.
ولی همواره از مناظره عمومی در مباحث مذهبی همچنان که در بالا اشاره شد، پرهیز داده اند و مشخص می شود که ایشان نظرشان در این موضوع ثابت بوده است و باید بین نظر معظم له در موضوعات سیاسی_اجتماعی با موضوعات مذهبی تفکیک قائل شد.
مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۴ /خرداد/ ۱۳۸۸ در حرم مطهر امام(ره) فرمودند:
من با مناظره و معارضه و گفتگو و انتقاد مخالفتى ندارم... خودِ آن نامزدهاى محترم توجه كنند، مراقبت كنند كه در اين سخنرانى ها، در اين اظهارات، جورى نباشد كه منتهى بشود به ايجاد دشمنى و ايجاد نقار.
معظم له همچنین۲۹ /مرداد/۱۳۸۸ در خطبه های نماز جمعه فرمودند:
اين رقابتها و مناظرات، كه ابتكار مهمى بود... اگر اين جور مناظره ها در طول سال و در طول چهار سال ادامه داشته باشد، ديگر وقتى در هنگام انتخابات پيش آمد، حالت انفجارى پيدا نميكند؛ همه ى حرفها در طول زمان گفته خواهد شد، شنيده خواهد شد؛ نقدها، پاسخها، جوابها. اينها محسنات اين مناظرات بود كه خيلى خوب بود.
یعنی علاوه بر تایید مناظره به برگزاری آن در ایام مختلف سال تاکید نموده اند، تا فقط به برگزاری مناظرات در ایام انتخابات بسنده نشود.
و همچنین ایشان در سالهای ابتدایی دهه ۸۰ هم به برگزاری کرسی های آزاداندیشی دعوت نموده بودند.
ذا از این مطالب ثابت می گردد که حرف ولی امر مسلمین قبل از نهی از مناظره مذهبی هم، عدم نفی مناظره سیاسی-اجتماعی بوده است.
ایشان در ۳۱ /مرداد/۱۳۸۹ در دیدار صمیمانه با دانشجویان وقتی حتی بحث از مباحث معارفی می آید ضمن دعوت به آزاداندیشی، توصیه به گفتگو در محیطهای تخصصی و نهی از گفتگو در محیط عمومی و رسانه ای، می فرمایند:باید در مباحث مختلف سیاسی – معارفی – اجتماعی و دیگر زمینه ها، در دانشگاهها جلسه بحث و مناظره گذاشته شود اما دقت بشود که جای این مسائل در دانشگاهها و جلسات تخصصی است نه در صدا و سیما و محیطهای عمومی.