نکته اول در امر تربیت فرزندان:
تربیت کودک فرایندی طولانی و به‌هم‌پیوسته دارد. امر تربیت و آغاز وظیفه مادری و پدری پیش از نزدیکی و انعقاد نطفه شروع می‌شود، زیرا نوع غذاهایی که والدین می‌خورند، هم در نطفه و هم در روح و روان آنان تأثیردارد. درنتیجه روحیات والدین و ویژگی‌های نطفه‌شان از طریق ژن به فرزند منتقل می‌شود. چنان‌که حالات زن و شوهر هنگام نزدیکی از جهت اخلاقی، روحی و روانی، شادی و غم، سلامت و بیماری، اضطراب و آرامش روحی و مانند آن در سرنوشت فرزند آینده‌اش تأثیر دارد. حتی رعایت یا عدم رعایت آداب نزدیکی کردن، زمان، مکان، کیفیت انجام عمل نیز در سلامت جسم و روان فرزند مؤثر است. تربیت کودک پس از تولد شروع نمی‌شود، بلکه خیلی پیش‌تر از نزدیکی و بسته شدن نطفه آغاز می‌شود. ازاین‌رو در روایات اسلامی آمده است هنگامی‌که قصد ازدواج دارید، ببینید با چه کسی و خانواده‌ای وصلت می‌کنید. محصول ترکیب نطفه مشترک شما چه می‌شود و صاحب چگونه فرزندی خواهید شد؟
نکته دوم در امر تربیت فرزندان:
انسان چون موجودی دوبعدی و شامل جسم و روح است. این دو تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند. ازاین‌رو نگاه مربی و پدر و مادر باید به هر دو بعد معطوف شود. کودکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین دوره زندگی انسان است. شخصیت انسان و اساس خصوصیت‌های اخلاقی وی در ابتدای کودکی خصوصاً در سنین مقدماتی عمر پی‌ریزی می‌شود. علاقه زیاد به یادگیری و انعطاف‌پذیری در مقابل رفتار پدر و مادر و اطرافیان ویژه مرحله خردسالی و قبل از قدم گذاشتن به دبستان است. به همین دلیل، همه معلومات، عادت‌ها و ویژگی‌های اخلاقی که در این دوره به دست می‌آید، ریشه‌دار و محکم در روح کودک باقی می‌ماند. بنای اصلی شخصیت و چارچوب وجودی او را تشکیل می‌دهد . بر همان اساس شخصیتش شکل می‌گیرد.
"بنابر تحقیقاتی که به‌وسیله دانشمندان رفتارشناس صورت گرفته، بیش‌تر نابسامانی‌ها و بزهکاری‌های رفتاری در بزرگ‌سالان، نتیجه تربیت غلط و برخورد ناصحیح در دوران اولیه رشد و آغاز سال‌های زندگی است. درواقع، اساس و پایه اصلی شکل‌گیری شخصیت انسان در دوران هفت سال اوّل زندگی است؛ همان دوران حساسی که کودک در کنار والدین به سر می‌برد.
امیرالمؤمنین (ع) به همین نکته تربیتی اشاره دارد که به امام حسن (ع) می‌فرماید: «دل کودک چون زمینی خالی است که هر بذری در آن پاشیده شود، می‌پذیرد، پس من پیش از آن‌که قلبت سخت و فکرت به امور دیگر مشغول شود، به ادب و تربیت تو مبادرت ورزیدم. از حکیمی پرسیدند: از چه زمانی تربیت را باید آغاز کرد؟ حکیم گفت: از بیست سال قبل از تولد؛ پس به نظر دقیق، تربیت کودک حتی سال‌ها قبل از تولد طفل آغاز می‌شود، یعنی والدین قبل از فرزند دار شدن، زمین رشد و هدایت را در خود ایجاد کنند و برای پدر و مادر شدن خود را آماده نمایند.
کودک از رفتار و کردار پدر و مادر و بزرگ‌ترها الگو برمی‌دارد. افرادی که درون منزل به امور تعبدی و دینی پای بندند، معمولاً دارای فرزندانی چنین خواهند شد. تربیت فرزند به تکرار نصایح و سماجت در موعظه نیست. هیچ‌چیز به‌اندازه عمل کارساز نیست. فرزند وقتی ببیند پدر یا مادرش در منزل بدزبانی می‌کند، دارای زبانی تند خواهد شد، پس باید علت بسیاری از ناهنجاری‌هایی را که در وجود فرزندانمان است، از رفتار و اعمال خود بدانیم. اگر پدر می‌خواهد فرزندش نماز اوّل وقت را غنیمت بشمرد، نیازی ندارد به این‌که او را بازور و تهدید وادار به این کار کند. اصلاً در این مورد به حرف و موعظه نیازی نیست. بدون آن‌که چیزی بگوید، خود باید برخیزد. با اعتقاد بر این کار عبادت کند تا ثمره‌اش را در وجود فرزند ببیند.
منابع
- رضا فرهادیان، والدین و مربیان مسئول، ناشر، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی - قم ، ص ۳۹.
- .نهج البلاغه، ترجمه فیض الاسلام ، نامة ۳۱.
- دکتر افروز - روان شناسی و تربیت کودکان و نوجوانان ، ناشر ، انتشارات انجمن اولیا و مربیان ، چاپ نهم ، ص ۹.
- http://www.soalcity.ir.