برای تثبیت آموزه‌های دینی در کودکان، از چه راهکارهایی می‌توان استفاده کرد؟

برخی والدین شکایت می‌کنند که تا فرزندانشان، کودک هستند، به مسائل دینی توجه دارند؛ اما وقتی سنشان بالاتر می‌رود، آموزه‌های دینی و عمل به آن‌ها در ایشان کمرنگ می‌شود. برای تثبیت آموزه‌های دینی در کودکان باید به این مسائل توجه شود:

1. تداوم والدین

تداوم والدین در مسائل دینی و عبادت‌ها (نماز به‌موقع، نماز باکیفیت، روزه، توجه به حلال و حرام، نگاه، سخن و...) عامل مؤثری در تثبیت آموزه‌های دینی در کودک است.

بی‌توجهی مادر به نماز در ایام عذر شرعی و یا بی‌توجهی پدر و مادر به روزه هنگام مسافرت، مانعی درراه تثبیت آموزه‌ها است؛ زیرا کودک قدرت تجزیه‌وتحلیل این‌گونه مسائل را ندارد و ممکن است بر بی‌توجهی و بی‌قیدی پدر و مادر حمل کند.اگر کودک در سنی است که می‌توان او را توجیه و مسئله را برایش تبیین کرد، اشکالی ندارد؛ اما در غیر این صورت، باید به این نکته توجه داشت.

2. تهیه‌ی امکانات

امکانات جذاب چون سجاده‌ای زیبا، تسبیح، عطر، چادر و مقنعه (برای دختران)، قبله‌نما (برای پسران) و... و امکان وضوی راحت با آب گرم در زمستان در دستشویی تمیز، با نور کافی و بدون وسایل اضافی، عامل مؤثری در تثبیت آموزه‌های دینی است.

3. تمرین

امروزه، تمرین در حرفه، فن، صنعت، هنر، ورزش و... جایگاه بسیار مهمی دارد و عبادت و ارزش‏های دینی هم از این مقوله مستثنا نیستند.

قرار دادن دختر کوچک برای نماز کنار مادر (گر چه به شکل تقلید)، بیدار کردن کودک در سحر ماه مبارک رمضان (گرچه روزه نگیرد یا ساعاتی از روز را روزه بگیرد)، کمک به ناتوانان و نابینایان در عبور از خیابان با مشارکت فرزند، اعطای صدقات و کمک‏های مالی به نیازمندان از طریق و با دست کودکان و... نمونه‌هایی از راه‌های تمرین ارزش‏های دینی است.

4. حضور در محافل مذهبی

حضور در محافل مذهبی در ماه مبارک رمضان، ایام محرم و صفر، دعای کمیل، دعای ندبه و... سبب تثبیت آموزه‌های دینی می‌شود.

5. ارتباط با خانواده‌های مذهبی

امام علی (علیه‌السلام) خطاب به مالک‏ اشتر نوعی می‌فرماید: ای مالک! با خانواده‌های خوب، شریف، باسابقه‌های درخشان، جنگ‌آوران و بخشندگان رابطه داشته باش. [1] ارتباط با خانواده‌های خوب و متدین سبب تأثیرپذیری کودک از همسالان می‌شود.

6. الگودهی مناسب

الگوهای خوب و بادیانت می‌توانند سبب تثبیت آموزه‌های دینی در کودکان شوند؛ پس والدین باید از همان دوران کودکی، زمینه‌های مناسبی را برای پذیرش الگوهای خوب فراهم سازند. برخورد دوگانه‌ی والدین با الگوها (اظهار ارادت به الگوهای غربی، مانند هنرپیشگان اکشن و بی‌توجهی به شخصیت‌های علمی و فرهنگی و الگوهای معنوی) باعث می‌شود که کودک احساس کند، الگوهای مناسب، آنان هستند و در آینده هم سراغ ایشان برود.

7. تشویق و تحسین

تشویق معجزه می‌کند. اگر فرزند شما، در مسیر عبادت و اعمال مذهبی حرکتی کرد، او را تحسین کنید؛ البته باید توجه داشته باشید که تشویق در مسائل عبادی، حالت مزد و پاداش به خود نگیرد؛ پس بهتر است، تشویق‏های شما اعم از مادی و معنوی (بوسیدن، نوازش، توجه، نگاه محبت‌آمیز و...) باشد و تشویق‏های مادی، به‌صورت نامنظم صورت پذیرد.

تشویق منظم مادی برای عبادت کودکان، سبب تاجرانِ شدن عبادت آنان می‌شود؛ درحالی‌که مطلوب، عبادت آزادگان است.

امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «ان قوما عبدوا الله رغبة فتلک عبادة التجار... و ان قوما عبدوا الله شکرا فتلک عبادة الاحرار». [2] همانا عبادت گروهی که خدا را به امید پاداش پرستیدند، عبادت تاجران است... و گروهی که برای سپاسگزاری پرستیدند، عبادت آزادگان است.

نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی